Έκθεση Ελεγκτικού Συνεδρίου για το Δήμο Λαχανά

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙO ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ
ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Θεσσαλονίκη 15-9-2008
Αριθ. Πρωτ. 45055

ΠΡΟΣ
Το Ελεγκτικό Συνέδριο
Γραφείο κ. Προέδρου

ΑΘΗΝΑ

Εάν επιθυμείτε να δείτε την έκθεση στην αυθεντική της μορφής πηγαίνετε εδώ

ΑΝ Η ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ ΔΕΝ ΚΑΤΕΛΗΓΕ ΣΕ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ
ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΟΤΑΝ;
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ "ΚΥΡΙΩΣ" ΣΤΑ ΕΓΧΡΩΜΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ

ΤΟΥ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΘΕΜΑ: "ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΠΙ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΟΥ

ΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΑΧΑΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΕΤΩΝ 2002, 2003, 2004 ΚΑΙ 2005"

Α. Εντολή ελέγχου

Ο έκτακτος διαχειριστικός κατασταλτικός έλεγχος πραγματοποιήθηκε μετά από την με αριθμό. 202/29.06.2007 Απόφαση Προέδρου του Ελεγκτικού συνεδρίου και αφορά τον κατασταλτικό διαχειριστικό έλεγχο των οικονομικών των 2002, 2003, 2004 και 2005 στον ως άνω Δήμο, για τα καταγγελλόμενα στην από 18/06/2007 καταγγελία (αριθ. πρωτ. Ελ.Συν γραφ .Προεδρ. 190/20-06-2007) από τους Γ. Καρυπίδη, Θ. Θεοδουλίδη, Ι. Χαριτίδη και Αν. Χαριτωνίδη, Δημοτικούς Συμβούλους Δήμου Λαχανά Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν2539/97 και του ΠΔ 410/95, γα υπόνοιες κακοδιαχείρισης.

Β. Συνεργεία ελέγχου

Την ομάδα ελέγχου αποτελούσε η Επίτροπος Ελένη Καρανάσιου και η Τμηματάρχης Ευδοκία Μπούρα.

Γ. Νομικό Πλαίσιο λειτουργίας της ταμιακής και. λογιστικής διαχείρισης του Δήμου Λαχανά


Η διαχειριστική περίοδος, η κατάρτιση και η εκτέλεση του προϋπολογισμού, σι εισπράξεις, σι πληρωμές, το λογιστικό σύστημα και η κατάρτιση του ισολογισμού - απολογισμού των οικονομικών χρήσεων καθορίζονται από το ΒΔ17/5 – 15/6/1959. Ο Δήμος Λαχανά εφαρμόζει το κλαδικό λογιστικό σχέδιο, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.3146/2003.

Ο κατασταλτικός έλεγχος των απολογισμών των ΟΤΑ καθορίζεται από τις διατάξεις του ΠΔ 774/80 (άρθρα 15 παρ. 2,17 και 33), του ΠΔ 1225/81, του Ν.2539/97 (άρθρο 13) και του ΔΚΚ (άρθρα 223 και 224).


Επίσης ο έλεγχος διενεργήθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12 του Ν.2539/1997 «Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης» (ΦΕΚ 244 Α’), του ΠΔ 774/80 «Περί Κωδικοποίησης εις ενιαίον κείμενον των περί Ελεγκτικού Συνεδρίου ισχυουσών διατάξεων (ΦΕΚ Ι 89Α), την αριθμ 202/29.06.2007 απόφαση του Προέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και τις διατάξεις του ΠΔ 410/95 «Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας» (ΦΕΚ 231/95).

ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ
Έτος 2002

1. Με τα χρηματικά εντάλματα 580-1, 635-6, 706-7, 764 και 765/02 συνολικού ποσού Ευρώ 267.410,00 πληρώθηκε δαπάνη στον “Αφοί Πολυζά Ο.Ε.” (Λ. Ιασωνίδου 5 (Θεσσαλονίκη) τουριστικό γραφείο, για την πραγματοποίηση εκδρομής στην Κέρκυρα (συγκεκριμένα ποσό 206.070,00 Ευρώ για μίσθωση σε ξενοδοχεία 1.000 δίκλινων δωματίων και ποσό 61.340,00 Ευρώ για μίσθωση 40 λεωφορείων). Στην εκδρομή δικαίωμα συμμετοχής είχαν όλοι σι δημότες ηλικίας άνω των 18 ετών, στα πλαίσια των κοινωνικών παροχών βελτίωσης του επιπέδου ζωής αυτών.

Η δαπάνη αυτή ελέγχεται ως μη νόμιμη για τους παρακάτω λόγους:

Σύμφωνα με γενική αρχή του δημοσιολογιστικού δικαίου που συνάγεται τόσο από τις προϊσχύουσες διατάξεις αυτού (αρ. 27 και 38 του Ν. ΣΙβ/1952 και 1, 26 και 28 παρ. 3 του Ν.Δ. 321/1969 όσο και από αυτές που τώρα ισχύουν (αρθ. 3,13 και 40 του Ν.Δ. 496/Ι974 και 79 του Ν.2362/1995) για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, απαιτείται αυτή να προβλέπεται από γενική ή ειδική διάταξη νόμου. Επιτρέπεται ωστόσο κατ’ εξαίρεση, η διενέργεια μη ρητά προβλεπόμενης δαπάνης, εφόσον αυτή ανάγεται στη λειτουργική δραστηριότητα τους ή συντελεί άμεσα ή έμμεσα στην αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών τους και δεν υπερβαίνει το κατά περίπτωση επιβαλλόμενο μέτρο (πράξη VII τμ.13/2005, IV τμ 30 & 58/2005, 161/03 κλπ.)

Ακολούθως, οι σκοποί και η αποστολή των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού τίθενται με τις διατάξεις του αρθ. 24 παρ. 1 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (Π.Δ. 410/1995 άπω ισχύει) με τι οποίες ορίζεται ότι: «Η διοίκηση όλων των τοπικών υποθέσεων ανήκει στην αρμοδιότητα των δήμων και των κοινοτήτων, κύρια μέριμνα των οποίων αποτελεί η προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων, καθώς και των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των κατοίκων τους» και στη συνέχεια γίνεται μια ενδεικτική απαρίθμηση των αρμοδιοτήτων των δήμων και κοινοτήτων.

Εξάλλου η διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 218 του Δ.Κ.Κ. όπως η περ. α’ αυτής τροποποιήθηκε με την παρ. 2 του αρθ. 25 του Ν.3202/2003 (ΦΕΚ Α’ 284), ορίζει τα ακόλουθα: «Πιστώσεις που είναι γραμμένες στους οικείους κωδικούς αριθμούς του προϋπολογισμού του δήμου ή της κοινότητας μπορεί να διατεθούν με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, για την πληρωμή δαπανών που αφορούν α) Εθνικές ή τοπικές γιορτές ή άλλες ιδίως πολιτιστικές, μορφωτικές, ψυχαγωγικές και αθλητικές εκδηλώσεις, συνέδρια και συναντήσεις που οργανώνει ο Δήμος ή η Κοινότητα, εφόσον σχετίζονται με την εδαφική, του περιφέρεια και συνδέονται με την προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων ή των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των δημοτών του, β)… , γ).....». Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται μεταξύ άλλων ότι επιτρέπεται η σε βάρος του προϋπολογισμού ενός δήμου διενέργεια δαπανών σχετικών με τη διοργάνωση πολιτιστικών και ψυχαγωγικών συναντήσεων κα εκδηλώσεων που οργανώνει ο δήμος, εφόσον σχετίζονται με την εδαφική του περιφέρεια και συντελούν στην πολιτιστική ανάπτυξη των δημοτών του, ύστερα από απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου και εφόσον υπάρχει εγγεγραμμένη σχετική πίστωση στον οικείο κωδικό εξόδου του προϋπολογισμού του (πράξη VII τμ.42, 46/2006).

Στην προκειμένη περίπτωση με την 82/2002 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου αποφασίσθηκε η πραγματοποίηση εκδρομής για τους δημότες στην Κέρκυρα και η μίσθωση 1.000 δίκλινων δωματίων και 40 λεωφορείων, με συμμετοχή ποσού των 30 Ευρώ για κάθε εκδρομέα. Μετά την πραγματοποίηση της εκδρομής και βάσει τιμολογίων εκδόθηκαν τα πιο πάνω αναφερόμενα χρηματικά εντάλματα για την πληρωμή του τουριστικού γραφείου, για τα λεωφορεία και τα ξενοδοχεία που μίσθωσε.

Με τα δεδομένα όμως αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν, οι δαπάνες δεν είναι νόμιμες γιατί δεν προβλέπονται από καμία γενική ή ειδική διάταξη νόμου, δεν εξυπηρετούν τις λειτουργικές, ανάγκες του δήμου ούτε συντελούν στην εκπλήρωση των σκοπών αυτού όπως αυτοί περιγράφονται στο άρθ. 24 του ΙΙΔ. 410/1995. Ειδικότερα δεν βρίσκουν έρεισμα ούτε στην παρ.1 περ. δ του άρθρου αυτού, καθόσον η πραγματοποίηση εκδρομής δεν μπορεί να θεωρηθεί, ούτε αποδεικνύεται από τα επισυναπτόμενα δικαιολογητικά, ότι εμπίπτει στην εφαρμογή κάποιου κοινωνικού Προγράμματος που εκπόνησε ο Δήμος κατόπιν σχετικής μελέτης (με την οποία να ορίζονται σι στόχοι του προγράμματος, τα συγκεκριμένα κοινωνικά κ.λ.π. ενδιαφέροντα και συμφέροντα των δημοτών που προάγει, τα κριτήρια επιλογής των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα κ.λ.π.).

Περαιτέρω οι δαπάνες για την ψυχαγωγία των δημοτών δεν εμπίπτουν στις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 218 του Δ.Κ.Κ. όπως αυτή τροποποιήθηκε, εφόσον πρόκειται για εκδήλωση που δεν σχετίζεται με την εδαφική περιφέρεια του δήμου.

Αλλά και αν ακόμη η δαπάνη για την πραγματοποίηση της εκδρομή ήταν νόμιμη υπερβαίνει το από τις ειδικές περιστάσεις επιβαλλόμενο προσήκον μέτρο (πράξεις VII τμ.. 43/2005, IV τμ. 30/05).

Εξάλλου παρατηρήθηκαν πολλές ελλείψεις και παρατυπίες κατά τον έλεγχο των παραστατικών π.χ. δεν τηρήθηκαν oι διατάξεις του Π.Δ. 270/81, δεν έγινε τακτικός διαγωνισμός, στα τιμολόγια υπάρχουν αλλοιώσεις και δεν προκύπτει πόσα άτομα συμμετείχαν, δεν εμφανίζονται πουθενά τα έσοδα των 30 Ευρώ από κάθε συμμετέχοντα για την κάλυψη δαπανών της εκδρομής κ.λ.π..

Για όλους τους πιο πάνω λόγους η δαπάνη κρίνεται μη νόμιμη (σχετ. οι αριθ. 103/2006, 71/2006 πράξεις του VII τμ. του Ελεγκτικού Συνεδρίου).

2. Με τα χρηματικά εντάλματα 220, 306, 312, 475, 534, 598, 949, 1039/02 συνολικού ποσού 25.355,84 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες για την προμήθεια φυτών και δενδρυλλίων, με απευθείας ανάθεση.

Οι δαπάνες αυτές ελέγχονται ως μη νόμιμες για τους παρακάτω λόγους:

Στο άρθρο 266 του Π.Δ. 410/95 (ΦΕΚ Α231) «Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας ορίζεται άτι «Οι προμήθειες των δήμων ... εκτελούνται. σύμφωνα με τις διατάξεις του Ενιαίου Κανονισμού Προμηθειών των ΟΤΑ (ΕΚΠΟΤΑ) όπως αυτός κάθε φορά ισχύει. Εξαιρούνται σι προμήθειες υλικών που ενσωματώνονται στα έργα τους»

Περαιτέρω σύμφωνα με τον Ενιαίο Κανονισμό Προμηθειών Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΕΚΠΟΤΑ) απόφαση Υπουργού Εσωτερικών 11389/8-3- 1993 (ΦΕΚ Α. 185/23.03.1993) στο άρθρο 2 παρ. 4, 6 & 7 ορίζεται ότι «4. Ανοικτός διαγωνισμός είναι εκείνη η διαδικασία διαγωνισμού στα πλαίσια της οποίας όλοι οι ενδιαφερόμενοι προμηθευτές μπορούν να υποβάλλουν προσφορές 6. Διαδικασία μέσω διαπραγμάτευσης ή απευθείας ανάθεση είναι η διαδικασία εκείνη στα πλαίσια της οποίας η αναθέτουσα αρχή προσφεύγει στους προμηθευτές της επιλογής της και διαπραγματεύεται τους όρους της σύμβασης με έναν ή περισσότερους από αυτούς. 7. Πρόχειρος διαγωνισμός είναι εκείνη η συνοπτική διαδικασία κατά την οποία δεν ισχύουν αναγκαστικά οι όροι του ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού»

Εξάλλου από τη διάταξη της παρ. 1 περ. β του Ν2286/95 (Φ.Ε.Κ. Α 112) «Προμήθειες του δημόσιου τομέα και ρυθμίσεις συναφών Θεμάτων» ορίζεται ότι στις διατάξεις του νόμου αυτού υπάγονται οι κάθε είδους προμήθειες που διενεργούνται από τους ΟΤΑ.

Τέλος η 27319/18.07.2002 ΚΥΑ. (ΦΕΚ β945), η οποία εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του άρθ. 2 παρ. 13 εδάφ. η του Ν.2286/1995 (ΦΕΚ Α’ 19) το οποίο προστέθηκε με την παρ. 3 του άρθ. 13 του Ν2503/1997 (ΦΕΚ Α 107), ορίζει «Καθορίζουμε σύμφωνα με το άρθ. 2 παρ. 13 εδάφ. VIII του Ν. 2286/1995, όπως συμπληρώθηκε με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθ. 13 του Ν.2503/1997 την ετήσια συνολική δαπάνη των προμηθειών για τις οποίες η σύναψη σχετικών συμβάσεων θα μπορεί να διενεργείται με η διαδικασία διαπραγμάτευσης μέχρι του ποσού των (15.000) Ευρώ, με ΦΠΑ, κατά κωδικό είδους αυτών».

Από τις προπαρατεθείσες διατάξεις συνάγεται ότι θεμελιώδης αρχή της νομοθεσίας περί προμηθειών των ΟΤΑ είναι η διενέργεια τακτικού διαγωνισμού προ πάσης προμήθειας. Κατ’ εξαίρεση προβλέπεται η δυνατότητα της απευθείας ανάθεσης (άρθ. 3 παρ. 3 εδάφ. γ του Ν.11389/93 - ΕΚΠΟΤΑ) μεταξύ άλλων και για λόγους κατεπείγουσας ανάγκης που προέκυψε από περιστατικά έκτακτα και απρόβλεπτα κ.λ.π.. Εξάλλου δεδομένου ότι η απευθείας ανάθεση αποτελεί εξαιρετική διαδικασία απαιτείται να υπάρχει στο σώμα της σχετικής με την απευθείας ανάθεση αποφάσεως ειδική, επαρκής και σαφής αιτιολογία. Τέλος επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση και στην περίπτωση εκείνη κατά την οποία σε ετήσια βάση, η αξία του προς προμήθεια είδους δεν υπερβαίνει το ποσό των 15.000 Ευρώ.

Προκειμένου δε να διαπιστωθεί σε ποιο ποσό ανέρχεται η δαπάνη συγκεκριμένης προμήθειας ειδών και κατά συνέπεια αν μπορεί να ανατεθεί απευθείας ή αν απαιτείται η διενέργεια διαγωνισμού, λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ετήσιες ανάγκες της ενδιαφερόμενης κάθε φορά υπηρεσίας σε όμοια ή ομοειδή αγαθά. Απαγορεύεται συνεπώς η κατάτμηση της δαπάνης για την προμήθεια ομοειδών αγαθών με απευθείας ανάθεση.

Στην προκειμένη περίπτωση όπως προκύπτει από τα δικαιολογητικά που συνοδεύον τα εν λέγω χρηματικά εντάλματα η δαπάνη για την προμήθεια ομοειδών αγαθών όπως φυτών και δενδρυλλίων υπερβαίνει το ποσό των 15.000 Ευρώ σε ετήσια βάση και δεν υπάγεται σε κάποια από τις εξαιρέσεις που ορίζονται στο άρθ. 3 του ΕΚΠΟΤΑ, ως εκ τούτου έπρεπε να γίνει πρόχειρος διαγωνισμός και όχι απευθείας ανάθεση, όπως έγινε η προμήθεια.

3. Με τα χρηματικά εντάλματα 295, 304, 459, 467, 547, 551, 662, 665, 841, 843, 905/02 συνολικού ποσού 31.029,28 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες που αφορούσαν την προμήθεια παγκακιών, χωρίς τη διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού.

Οι δαπάνες κρίνονται ως μη νόμιμες για τον ίδιο λόγο με την προηγούμενη παρατήρηση.

4. Με τα χρηματικά εντάλματα 156, 163, 305, 308, 462, 529, 671, 797, 908, 1041, 1042/02 πληρώθηκαν δαπάνες ύψους 37.975,00 Ευρώ στον Στεφανίδη Παύλο για αγορά οικοδομικών υλικών. Επίσης με τα χρηματικά εντάλματα 33, 34, 118, 165, 199, 287, 333, 408, 411, 463, 524, 535, 540, 583, 666, 676, 800, 801, 907, 906, 909, 910, 1034, 1202/02 πληρώθηκαν δαπάνες ύψους 63.062,21 Ευρώ στον δικαιούχο Ταγγίλη Κυριάκο, για αγορά οικοδομικών υλικών για τις ανάγκες του Δήμου. Το συνολικό ποσό δηλαδή σε ετήσια βάση για οικοδομικά υλικά ανέρχεται στο ποσό των 101.037,21 Ευρώ (37.975 + 63.062,21).

Οι δαπάνες αυτές των οποίων διατάχθηκε η πληρωμή ελέγχονται ως μη νόμιμες διότι κατά παράβαση των διατάξεων περί αναθέσεως συμβάσεων προμηθειών του Π.Δ. 410/95 δεν διενεργήθηκε τακτικός δημόσιος διαγωνισμός.

Στο άρθρο 266 παρ. 1, 2 και 3 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ Α’ 2β.) ορίζονται τα εξής: «Οι προμήθειες των Δήμων εκτελούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ενιαίου Κανονισμού Προμηθειών των Ο.Τ.Α. (ΕΚΠΟΤΑ) όπως αυτός κάθε φορά ισχύει. Εξαιρούνται σι προμήθειες υλικών και πάσης φύσεως εξοπλισμού, που ενσωματώνονται στα έργα τους, και οι οποίες διενεργούνται, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος διατάγματος και του Π.Δ. 28/1980 όπως αυτές ισχύουν κάθε φορά... 2. Οι κατά την παράγραφο 1 εξαιρούμενες προμήθειες, οι εργασίες. . . εκτελούνται με σύμβαση που συνάπτεται ύστερα. από διαγωνισμό σύμφωνα με όσα ορίζουν ειδικότερα σι σχετικές διατάξεις. 3. Με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ... επιτρέπεται η εκτέλεση των ανωτέρω εξαιρουμένων προμηθειών, μεταφορών και εργασιών με σύναψη σύμβασης, μετά από πρόσκληση περιορισμένου αριθμού προμηθευτών... και διαγωνισμό μεταξύ τους ή χωρίς διαγωνισμό ή απευθείας από το δήμαρχο..., α…, β…, γ…, δ…, ε. Αν υπάρχει κατεπείγουσα ανάγκη που προέκυψε από απρόβλεπτα ή έκτακτα περιστατικά και χρειάζεται να αντιμετωπισθεί αμέσως (όπως φυσικές καταστροφές κ.α.)».. Περαιτέρω στο άρθρο 17 παρ. 2 του Ν2539/97 (Φ.Ε.Κ. Α’ 244), όπως αυτά αντικαταστάθηκε από το άρθρ. 9 παρ. 9 του Ν. 2623/98 (Φ.Ε.Κ. Α’ 139) ορίζονται τα ακόλουθα: «Η δημαρχιακή επιτροπή... μπορούν με απόφαση τους να αναθέτουν... απευθείας χωρίς διαγωνισμό, την εκτέλεση εργασίας... ή προμήθειας, αν η αξία καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει το ποσό των τεσσάρων εκατομμυρίων (4.000.000) δραχμών για τους Δήμους Αθηναίων, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης, των τριών εκατομμυρίων (3.000.000) δραχμών για τους λοιπούς δήμους...». Από το συνδυασμό των ως άνω διατάξεων συνάγονται τα ακόλουθα: Οι προμήθειες των Δήμων εκτελούνται καταρχήν σύμφωνα με τις διατάξεις του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α. Κατ’ εξαίρεση, προκειμένου περί προμηθειών υλικών και εξοπλισμού που ενσωματώνονται στα έργα των Δήμων, εφαρμογής τυγχάνουν οι διατάξεις του Π.Δ. 410/95 και του ΠΔ. 28/80. Οι εξαιρούμενες από τον Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α προμήθειες και εργασίες εκτελούνται με σύμβαση, η οποία συνάπτεται καταρχήν κατόπιν διαγωνισμού. Αν η αξία εκάστης προμήθειας ή εργασίας δεν υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο ποσό - για το Δήμο Λαχανά το ποσό αυτό ανέχεται σε 3.000.000 δραχμές - σύμβαση δύναται να συναφθεί εκ μέρος της Δημαρχιακής Επιτροπής και με απευθείας ανάθεση. Προσκειμένου δε περί δημοτικών έργων, είναι επιτρεπτή η αναγραφή στον προϋπολογισμό κατατμημένων πιστώσεων για την εκτέλεση τους, εφόσον τα έργα αυτά αφορούν περισσότερα τουενός Δημοτικά Διαμερίσματα (άρθρο 17 παρ.4 Ν. 2539/97). Θεσπίζεται δηλαδή εν προκειμένω μία εξαίρεση από τον κανόνα του ανεπίτρεπτου της αναγραφής στο δημοτικό προϋπολογισμό κατατμημένων πιστώσεων, για την εκτέλεση δημοτικών έργων. Η εξαιρετική αυτή ρύθμιση αφορά κατά σαφή βούληση του νομοθέτη αποκλειστικά και μόνο τα έργα, όχι δε και τις προμήθειες και εργασίες, έστω και αν αυτές - όπως στην υπό κρίση περίπτωση - ενσωματώνονται στα έργα.

Από τις προπαρατεθείσες διατάξεις συνάγεται ότι θεμελιώδης αρχή της νομοθεσίας περί προμηθειών των Ο.Τ.Α. είναι η διενέργεια τακτικού διαγωνισμού προ πάσης προμήθειας. Κατ’ εξαίρεση προβλέπεται η δυνατότητα απευθείας ανάθεσης μεταξύ άλλων και για λόγους κατεπείγουσας ανάγκης που προέκυψε από περιστατικά έκτακτα και απρόβλεπτα, ήτοι γεγονότα αιφνίδια και μη δυνάμενα να προβλεφθούν και λόγω της ανάγκης άμεσης αντιμετώπισής τους καθίσταται εκ των πραγμάτων αδύνατη η τήρηση των προθεσμιών και της όλης διαδικασίας που απαιτείται για τη διενέργεια δημόσιου διαγωνισμού. Εξάλλου, δεδομένου ότι η απευθείας ανάθεση αποτελεί εξαιρετική διαδικασία, απαιτείται να υπάρχει στο σώμα τη σχετικής με την απευθείας ανάθεση αποφάσεως ειδική επαρκής και σαφής αιτιολογία αναφορικά με τον επείγοντα χαρακτήρα της προμήθειας. Περαιτέρω επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση και στην περίπτωση εκείνη κατά την οποία σε ετήσια βάση, η αξία του προς προμήθεια είδους δεν υπερβαίνει, προκειμένου για τους λοιπούς δήμους της χώρας (πλην Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης) το ποσό των 3.000.000 δραχμών (8.804,11 €). Προκειμένου δε να διαπιστωθεί σε ποιο ποσό ανέρχεται η δαπάνη συγκεκριμένης προμήθειας ειδών και κατά συνέπεια αν μπορεί να ανατεθεί ή αν απαιτείται η διενέργεια διαγωνισμού, λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ετήσιες ανάγκες της ενδιαφερόμενης κάθε φορά υπηρεσίας σε όμοια ή ομοειδή αγαθά. Απαγορεύεται συνεπώς η κατάτμηση της δαπάνης για την προμήθεια ομοειδών αγαθών με απευθείας ανάθεση, διότι έτσι καταστρατηγείται ο γενικός κανόνας που θέτει η διάταξη του αρθ. 266 του ΠΔ. 410/95 περί διενέργειας τακτικού διαγωνισμού.

Στην προκειμένη περίπτωση όπως προκύπτει από τα δικαιολογητικά που συνοδεύουν τα χρηματικά εντάλματα ανατέθηκε προμήθεια οικοδομικών υλικών με απευθείας ανάθεση στους δύο δικαιούχους Στεφανίδη Παύλο και Ταγγίλη Κυριάκο, παρά το γεγονός ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη σε ετήσια βάση σε όμοια ή ομοειδή αγαθά υπερβαίνει το ποσό για το οποίο έπρεπε να γίνει τακτικός διαγωνισμός. Ούτε από τα επισυναπτόμενα δικαιολογητικά αποδεικνύεται η συνδρομή των έκτακτων και απρόβλεπτων περιστάσεων προκειμένου να δικαιολογηθεί η απευθείας ανάθεση.

Επιπλέον δεν διευκρινίζεται σε ποια έργα συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκαν τα εν λόγω υλικά.

Για όλους τους παραπάνω λόγους η δαπάνη για την αγορά οικοδομικών υλικών δεν είναι σύννομη (σχετ. η αριθ. 54/2005 Πράξη τμ. VII, 73/05, 18, 22, 82, 114, 165, 340/06, 138/07).

5. Με τα χρηματικά εντάλματα 207, 323, 371, 477, 555, έτους 2002 συνολικού ποσού 17.277,70 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες για την προμήθεια αδρανών υλικών που μη νόμιμα έγιναν με απευθείας ανάθεση.

Επίσης με τα χρηματικά εντάλματα 206, 321, 367, 417, 476, 564, 727 έτους 2002 συνολικού ποσού 22.369,69 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες για προμήθεια σκυροδέματος που έγινε με απευθείας ανάθεση.

Με τα χρηματικά εντάλματα 204, 322, 369, 479, 563, 898 έτους 2002 συνολικού ποσού 20.740,65 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες για προμήθεια ασφαλτομίγματος που έγινε επίσης με απευθείας ανάθεση.

Τέλος με τα χρηματικά εντάλματα 205, 470, 559, 731, 901 έτους 2002 συνολικού ποσού 17.277,70 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες για προμήθεια αμμοχάλικου που έγινε με απευθείας ανάθεση.

Οι παραπάνω δαπάνες ελέγχονται ως μη νόμιμες για τους ίδιους λόγους που αναφέρονται sτην προηγούμενη παρατήρησή μας (Νο 4).

Επειδή δηλαδή πρόκειται για προμήθεια υλικών που ενσωματώνονται στα έργα, εφαρμόζονται οι διατάξεις του ΠΔ. 410/95 και του Π.Δ. 28/80 και επομένως έπρεπε να γίνει τακτικός διαγωνισμός και όχι απευθείας ανάθεση, αφού το ύψος της δαπάνης στο σύνολό της υπερβαίνει το ποσό των 8.804,11 Ευρώ και δεν αποδεικνύεται ότι συντρέχει η περίπτωση έκτακτων και απρόβλεπτων περιστατικών.

6. Με τα χρηματικά εντάλματα 151, 171, 319, 337, 344, 532, 645, 803, 836 έτους 2002 συνολικού ποσού 22.847,36 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες για την προμήθεια σιδεριών που έγινε με απευθείας ανάθεση.

Οι δαπάνες αυτές ελέγχονται ως μη νόμιμες για τους ιδίους λόγους που έχουν εκτεθεί στις δύο προηγούμενες παρατηρήσεις μας (4 & 5).

Επιπλέον η αιτιολογία της δαπάνης είναι ασαφής και αόριστη και δεν διευκρινίζεται που τοποθετήθηκαν οι σιδεριές.

7. Με το χρηματικό ένταλμα 464/2002 ποσού 2.950 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη για την προμήθεια. 2.500 διαφημιστικών καπέλων στη Ντουνούση Αλεξάνδρα και με το χρηματικό ένταλμα 711/2002 πληρώθηκε δαπάνη 658.44,00 Ευρώ για την προμήθεια 100 καπέλων και 100 μπλουζών στην Μαρία Ηλιάδου.

Η δαπάνη κρίνεται ως μη νόμιμη για τους παρακάτω λόγους:

Σύμφωνα με γενική αρχή του δημοσιολογιστικού δικαίου, που απορρέει από τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της νομιμότητας που διέπει τη δράση των διοικητικών οργάνων και συνάγεται τόσο από τις προϊσχύουσες διατάξεις αυτού, όσο και από αυτές που τώρα ισχύουν (άρθρο 27 και 38 ν. ΣΙΒ/1852, άρθρα 1, 26, 28 παρ.3 του ν.δ/τος 321/1969, άρθρα 3, 13 και 40 τού ν.δ/τος 496/1974 άρθρο 1 παρ. 2α του π.δ/τος 465/1975, άρθρο 1 παρ. 1 του ν.δ/τος 1265/1972, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 7 του ν. 968/1979 και άρθρα 20, 22, 26, 28 και 79 του ν.2362/1995) για νη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α., πέραν της ύπαρξης πίστωσης στον εγκεκριμένο προϋπολογισμό των ως άνω υπηρεσιών, απαιτείται επιπλέον αυτή να προβλέπεται από ρητή διάταξη νόμου ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν δεν προβλέπεται από ρητή διάταξη νόμου, πρέπει να προκύπτει από τα δικαιολογητικά της συγκεκριμένης δαπάνης ότι αυτή ανάγεται στη λειτουργική δραστηριότητα της υπηρεσίας που την πραγματοποιεί ή ότι συντελεί άμεσα ή έμμεσα στην αποτελεσματικότερη. εκπλήρωση των σκοπών της και δεν υπερβαίνει το, από τις ειδικές περιστάσεις επιβαλλόμενο μέτρο (βλ. και πρ. IV τμ.14/1996, 5, 109/1997, 49, 53, 113/2002, 173/2004, VII τμ. 9, 47, 64/2005, 21/2006 κ.α.).

Στην προκειμένη περίπτωση από τα επισυναπτόμενα δικαιολογητικά των ανωτέρω χρηματικών ενταλμάτων δεν προκύπτει ότι η δαπάνη προβλέπεται από διάταξη νόμου ούτε ότι ανάγεται στη λειτουργική δραστηριότητα του Δήμου και ούτε συντελεί άμεσα ή έμμεσα στην εκπλήρωση των σκοπών του Δήμου, όπως αυτοί προβλέπονται στο άρθ. 24 του Π.Δ. 4 10/95.

Επιπλέον δεν προκύπτει σε ποιούς δόθηκαν τα καπέλα και οι μπλούζες, ούτε αν αυτοί στους οποίους δόθηκαν καλύπτουν τις προϋποθέσεις που προβλέπονται από τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθ. 218 του Π.Δ. 40/95, (Σχετικές πράξεις 31, 52/2007, 177/2007 VII τμ.).

8. Με τα χρηματικά εντάλματα 229 & 389 συνολικού ποσού 4.248,00 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη αγοράς εορταστικών καρτών και φακέλων, στον Ματζίρη Κωνσταντίνο.

Η δαπάνη κρίνεται μη νόμιμη καθόσον δεν προβλέπεται από διάταξη νόμου, δεν εξυπηρετεί λειτουργικές ανάγκες του δήμου, ούτε συντελεί στην εκπλήρωση των σκοπών όπως αυτοί ορίζονται στο άρθ. 24 παρ. 1 του Π.Δ. 4 10/95. Επιπλέον το ποσό της δαπάνης υπερβαίνει το προσήκον μέτρο. (σχετ. πράξη VII τμ του Ε.Σ. 152, 149/2006 και 26, 102/2007).

9. Με τα χρηματικά εντάλματα 31, 127, 208, 277, 456, 472, 517, 652, 828, 1048 και 1220 έτους 2002 συνολικού ποσού 29.175,92 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη κινητής τηλεφωνίας στην cosmote.

Επίσης με τα χρηματικά εντάλματα 103, 143, 266, 438, 504, 525, 738, 827, 1049, 1221 έτους 2002 συνολικού ποσού 734,89 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες που αφορούσαν τέλη κινητής τηλεφωνίας.

Η δαπάνη ελέγχεται μη νόμιμη για τους παρακάτω λόγους:

Σύμφωνα με τη γενική αρχή του δημοσιονομικού δικαίου, για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ. συμπεριλαμβανομένων και των Ο.ΤΑ., πέραν της υπάρξεως πιστώσεως στον εγκεκριμένο προϋπολογισμό της υπηρεσίας απαιτείται να προβλέπεται αυτή από ρητή διάταξη νόμου ή να εξυπηρετεί τις λειτουργικές ανάγκες του δημοσίου, Ο.Τ.Α. ή του Ν.Π.Δ.Δ. ή να συντελεί στην εκπλήρωση των σκοπών αυτού.

Η δυνατότητα για χρήση κινητής τηλεφωνίας δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου ούτε αποδεικνύεται ότι οι λειτουργικές ανάγκες του Δήμου δεν δύναται να εξυπηρετηθούν από το δίκτυο της σταθερής τηλεφωνίας.

Ενόψει των ανωτέρω οι δαπάνες ελέγχονται ως μη νόμιμες (σχετ. οι 71, 102/95, 26/96, 55/99, 92/01, 7/02, 55/02, 3/2003 κ.λ.π. πράξεις του IV τμ. του Ε.Σ.).

10. Με τα χρηματικά εντάλματα 20, 29, 104, 105, 129, 130, 149, 265, 390, 453, 454, 505, 626, 687, 741, 830, 831, 833, 878, 880, 883, 1018, 1020, 1024, 1025, 1026, 1027, 1052, 1056, 1058, 1060, 1159, 1175, 1189, έτους 2002 συνολικού ποσού 37.143,50 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη για προμήθεια γραφικής ύλης.

Οι δαπάνες ελέγχονται ως μη νόμιμες για τους παρακάτω λόγους:

Με την παρ. 5 του άρθρου 1 του ν. 2286/1995 «Προμήθειες του δημοσίου τομέα και ρυθμίσεις συναφών θεμάτων» (ΦΕΚ Α’, 19), όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 13 του Ν.2503/1997 (ΦΕΚ Α’, 107), ορίζεται ότι: «Εξαιρούνται από τις διατάξεις του νόμο» αυτού: I. ...II. Προμήθειες: α) ...θ) που αφορούν καύσιμα και ελαιολιπαντικά, γραφική ύλη και ανταλλακτικά μηχανημάτων και οχημάτων..., των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού (Ο.Τ.Α.) ...». Επιπλέον, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 13 του ν. 2503/1997 «2. Επαναφέρονται σε ισχύ οι περί προμηθειών διατάξεις των π.δ/των 28/1980 (Φ.Ε.Κ. 11 Α’) και 410/1995 (Φ.Ε.Κ.. 231 Α’) προκειμένου περί προμηθειών των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού (Ο.Τ.Α.) ..., που αφορούν καύσιμα και ελαιολιπαντικά, γραφική ύλη και ανταλλακτικά μηχανημάτων και οχημάτων..., τηρουμένων κατά τα λοιπά των κοινοτικών διατάξεων και των διατάξεων των παραγράφων 1 έως 11 και 14 έως και 16 του άρθρου 2 του ν. 2286/1995 (Φ.Ε.Κ.. 19 Α’) …». Περαιτέρω, με το άρθρο 266 του π.δ/τος 410/1995 «Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας» (ΦΕΚ Α’, 231) ορίζεται ότι: «1. Οι προμήθειες των Δήμων ... εκτελούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ενιαίου Κανονισμού Προμηθειών των Ο.Τ.Α. (Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α.) όπως αυτός κάθε φορά ισχύει...», με το άρθρο 267 του αυτού διατάγματος, &τι «1. Ο δήμαρχος... μπορεί ύστερα από πρόχειρο διαγωνισμό ή και χωρίς διαγωνισμό να συνάπτει σύμβαση για τη διενέργεια προμήθειας αν η αξία καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει το ποσό των δύο εκατομμυρίων. (2.000.000) δραχμών για τους λοιπούς δήμους... 2. Για να εφαρμοσθούν όσα ορίζονται στην παρ. 1 απαιτείται να έχει εγγραφεί στον προϋπολογισμό εξειδικευμένη πίστωση, προορισμένη για προμήθεια, εργασία ή μεταφορά που κατονομάζεται ρητά στον προϋπολογισμό. 3...», και με την παρ.2 του άρθρου 17 του ν. 2539/1997 (ΦΕΚ Α’, 244), όπως αυτή τροποποιήθηκε με την παρ. 9 του άρθρου 9 του ν. 2623/1998 (ΦΕΚ Α’ 139), ορίζεται ότι: «2. Η δημαρχιακή επιτροπή, το κοινοτικό συμβούλιο ... μπορούν με απόφασή τους να αναθέτουν, μετά από πρόχειρο διαγωνισμό, εφαρμόζοντας ανάλογα τις διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 11 του π.δ/τος 28/1980 (ΦΕΚ. 11 Α’), ή και απευθείας χωρίς διαγωνισμό, την εκτέλεση εργασίας, μεταφοράς ή προμήθειας αν η αξία καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει το ποσό των τεσσάρων εκατομμυρίων (4.000.000) δραχμών για τους Δήμους Αθηναίων, Πειραιώς και Θεσ/νίκης, των τριών εκατομμυρίων (3.000.000) δραχμών για τους λοιπούς δήμους. Οι διατάξεις των παραγράφων 2, 3 και 4 του άρθρου 267 και της παραγράφου 1 του άρθρου 268 του π.δ. 410/1995 εφαρμόζονται στην περίπτωση αυτή ...».

Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι η προμήθεια κάθε είδους αγαθών από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού διενεργείται κατά κανόνα μετά από δημόσιο ανοικτό μειοδοτικό διαγωνισμό ώστε να καθίσταται δυνατή, με την προσέλευση μεγάλου ή έστω ικανού αριθμού μειοδοτών η ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και η διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων των Ο.Τ.Α. με την επιλογή ης πλέον συμφέρουσας γι’ αυτούς προσφοράς. Κατ’ εξαίρεση, είναι δυνατή με απόφαση της δημαρχιακής επιτροπής ή απευθείας ανάθεση προμήθειας η αξία της οποίας δεν υπερβαίνει το ποσό των 3.000.000 δραχμών (και ήδη 8.804,11 ευρώ) για τους λοιπούς, πλην των Δήμων Αθηναίων, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης. Προκειμένου δε να διαπιστωθεί το ποσό στο οποίο ανέρχεται η δαπάνη συγκεκριμένης προμήθειας και, κατ’ επέκταση, η δυνατότητα ανάθεσης της απευθείας, λαμβάνεται υπόψη η συνολική δαπάνη που απαιτείται για να καλυφθούν οι ανάγκες του δήμου σε αγαθά που, κατά τα διδάγματα της κοινής πέρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, θεωρούνται όμοια ή ομοειδή ή που εξαιτίας της φύσης τους, του αντικειμένου τους ή της λειτουργικότητας τους εντάσσονται σε όμοιες ή παρεμφερείς κατηγορίες αγαθών (πράξη VII τμήμ. 73/2005, 165, 399/2006, 221/07).

Στην προκειμένη περίπτωση κατά παράβαση των διατάξεων του Π.Δ. 28/1980 του άρθ. 266 παρ. 1 και 2 και 267 του Π.Δ..410/1995 και του άρθ. 17 παρ. 2 του Ν. 2539/19977 για την ανάδειξη προμηθευτή δεν διενεργήθηκε τακτικός διαγωνισμός, αλλά έγινε απευθείας ανάθεση, παρά το γεγονός ότι η συνολική προϋπολογισθείσα, σε ετήσια βάση, δαπάνη για την προμήθεια γραφής ύλης υπερβαίνει το ποσό των 3.000.000 δρχ (8.804,11 Ευρώ).

Επί πλέον με τα αριθ. 505 και 880 χρηματικά εντάλματα ποσό 1.681,50 & 493,08 Ευρώ αντίστοιχα πληρώθηκε δαπάνη που αφορούσε αγορά γραφικής ύλης από κατάστημα με επωνυμία παντοπωλείο οπωροκηπευτικά, εμπορία ετοίμων ενδυμάτων και εσωρούχων και από Mini Market με αόριστη αναγραφή επί του τιμολογίου (γραφική ύλη) χωρίς να διευκρινίζεται το είδος ης γραφικής ύλης και οι ποσότητες.

Επομένως σύμφωνα με όσα παραπάνω έχουν εκτεθεί οι δαπάνες για γραφική ύλη ελέγχονται ως μη νόμιμες.

11. Με τα χρηματικά εντάλματα 520, 591, 592, 593, 594, 646, 647, 672, 673, 730, 735, 736, 737, 746, 790, 804, 805, 837, 839, 842, 847, 887, 888, 889, 984, 1002, 1003, 1162, 1161, 1176, 1177 έτους 2002 συνολικού ποσού 117.920,41 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες για την προμήθεια καυσίμων.

Οι δαπάνες ελέγχονται ως μη νόμιμες διότι:

α) δεν έγινε τακτικός διαγωνισμός εφόσον η δαπάνη στο σύνολο της υπερβαίνει το ποσό των 3.000.000 δρχ (8.804,11 €). Σχετική η προηγούμενη παρατήρηση μας με Νο 10 που αφορά γραφική ύλη, δεδομένου ότι και τα καύσιμα εξαιρούνται από τις διατάξεις τουΝ.2286/95 όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του άρθ. 13 του Ν.2503/97 (πραξ. 221/07 του VII τμ. Ε.Σ.).

β) Με την 1450/550/19 82 (ΦΕΚ 93 Β) απόφαση του Υπουργού Προεδρίας Κυβερνήσεως με θέμα «Καθορισμός καταναλώσεως καυσίμων και λιπαντικών των κρατικών αυτοκινήτων Ν.Π.Δ.Δ., Οργανισμών κ.λ.π.» καθορίστηκε στην παρ. 1 από 1/1/1982 η επιτρεπόμενη κατανάλωση καυσίμων σε λίτρα ανάλογα με τους φορολογήσιμους ίππους του κάθε οχήματος και για κάθε 1.206 χιλιόμετρα περίπου διαδρομής μηνιαίως, στην δε παρ. 3α της απόφασης ορίζεται ότι οι παραπάνω ποσότητες καυσίμου αυξάνονται για οχήματα φορτηγά όλων τον Υπηρεσιών Ν.Π.Δ.Δ. & Ο.ΤΑ κατά 50%.

Περαιτέρω με την αριθ. 543/5634/31-1-2000 (Φ.Ε.Κ 376 Β) Κοινή Απόφαση Υφυπ. Εσωτερικών Δημ. Αποκέντρωση - Οικονομικών αρθρ. 10 παρ. 2 οι ποσότητες που καθορίζονται με την παρ. 1 ης παραπάνω απόφασης μειώνονται κατά 10%.

Στην προκειμένη περίπτωση στα δικαιολογητικά των χρηματικών ενταλμάτων δεν επισυνάπτονται καταστάσεις με την ιπποδύναμη του κάθε αυτοκινήτου και τα διανυθέντα χιλιόμετρα για κάθε μήνα ώστε να ελεγχθεί αν η κατανάλωση των καυσίμων είναι εντός των ορίων που ορίζει η προαναφερόμενη απόφαση του υπουργού Προεδρίας 1450/550/1982 (ΦΕΚ 93 Β) σε συνδυασμό με την απόφαση ΥΠΕΣΔΑΑ οικ. 543/5634/31-1-2000 (ΦΕΚ 376 Β).

Επίσης δεν προκύπτει ον υπάρχει και τηρείται, επαρκώς, βιβλίο κίνησης οχημάτων αρμοδίως υπογεγραμμένο.

12. Στη Δημοτική Επιχείρηση Τοπικής Ανάπτυξης Λαχανά (ΔΕΤΑΛ) πληρώθηκαν οι παρακάτω δαπάνες:

α) Με τα χρηματικά εντάλματα 963 και 1072 έτους 2002 ποσού 27.703,59 € έκαστο (συνολικού ποσού 55.407,20 €) πληρώθηκαν δαπάνες για εργασίες καθαρισμού αρδευτικών αυλάκων για λόγους πυροπροστασίας.

β) Με τα χρηματικά εντάλματα 26, 684 και 856 έτους 2002 ποσού 6.925,90 € έκαστο (συνολικού ποσού 20.777,70 €) και 217, 349, 497, 681 και 860 έτους 2002 ποσού 6.925,90 € έκαστο (συνολικού ποσού 34.629,50 €) πληρώθηκαν δαπάνες για εργασίες διάνοιξης οδών και εργασίες αγροτικής οδοποιίας αντίστοιχα.

γ) Με τα χρηματικά εντάλματα 1075 και 1076 έτους 2002 ποσού 27.703,59 € έκαστο (συνολικού ποσού 55.407,18 €) πληρώθηκαν δαπάνες για εργασίες καθαρισμού οδών και υπονόμων.

δ) Με τα χρηματικά εντάλματα 216, 957, 958, 959, 961 και 962 έτους 2002 ποσού 6.925,90 € έκαστο (συνολικού ποσού 41.555,40 €) πληρώθηκαν δαπάνες για εργασίες καθαρισμού πάρκων, κήπου δημαρχείου, παιδικών χαρών, γηπέδου ποδοσφαίρου.

ε) Με τα χρηματικά εντάλματα 32, 347, 683, 685 και 858 έτους 2002 ποσού 6.925,90 € έκαστο (συνολικού ποσού 34.629,50 €) πληρώθηκαν δαπάνες για εργασίες συντήρησης νεκροταφείων.

στ) Με τα χρηματικά εντάλματα 213, 345, 496 και 859 έτους 2002 ποσού 6.925,90 € έκαστο (συνολικού ποσού 27.703,60 €) πληρώθηκαν δαπάνες για επισκευή φραγμάτων.

ζ) Με τα χρηματικά εντάλματα 499, 680 και 857 έτους 2002 ποσού 6.925,90 € έκαστο (συνολικού ποσού 20.777,70 €) πληρώθηκαν δαπάνες για εργασίες συντήρησης γηπέδων ποδοσφαίρου.

η) Με τα χρηματικά εντάλματα 210 και 682 έτους 2002 ποσού 6.925,90 € έκαστο (συνολικού ποσού 13.851,80 €) πληρώθηκαν δαπάνες για εργασίες συντήρησης σκουπιδότοπου του Δήμου Λαχανά.

θ) Με το χρηματικό ένταλμα 498 έτους 2002 ποσού 6.925,90 € πληρώθηκε δαπάνη για τοποθέτηση δενδρυλλίων.

ι) Με το χρηματικό ένταλμα 30 έτους 2002 ποσού 6.925,90 € πληρώθηκε δαπάνη για εργασίες αποχιονισμού δρόμων.

Οι παραπάνω δαπάνες κρίνονται ως μη νόμιμες σύμφωνα με τα παρακάτω:

Από τη διάταξη της παρ. 4...του άρθρου 291 του Π.Δ. 410/95 (ΦΕΚ 231/95) ορίζεται ότι «4. Με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου επιτρέπεται η σύναψη σύμβασης, με την οποία δήμος η κοινότητα αναθέτει σε επιχείρηση οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης την εκτέλεση έργου, εργασίας ή μεταφοράς ή τη διενέργεια προμήθειας, αν ο προϋπολογισμός καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει το ποσό των 8.000.000 δραχμών (23.477,62 €).

Στην προκειμένη περίπτωση για την ανάθεση των ομοειδών εργασιών στις περιπτώσεις α, β, γ, δ, ε δεν έγινε τακτικός διαγωνισμός, αν και το ποσό της δαπάνης σε κάθε περίπτωση υπερβαίνει εκείνο που δικαιολογεί την απευθείας ανάθεση.

Πέραν τούτου σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις υπάρχουν βεβαιώσεις καλής εκτέλεσης και παραλαβής των εργασιών από, 2 δημοτικούς συμβούλους και όχι από την αρμόδια επιτροπή 2 υπαλλήλων του δήμου και ενός δημοτικού συμβούλου (παρ. 1 άρθρο 67 Π.Δ. 28/80)

(Σχετικές πράξεις 336/06 πραξ. VII τμ. Ε.Σ.)

13. α) Με τα χρηματικά εντάλματα 374-75/02, 556/02, 892-93/02 πληρώθηκε δαπάνη συνολικού ποσού 34.629,45 Ευρώ στον φερόμενο ως δικαιούχο Σαμαρά - Τρικαλιώτη ΑΤΕΒΕ, για την αποζημίωση για εργασίες εσωτερικής οδοποιίας. Για την αυτή αιτία πληρώθηκε με το χρηματικό ένταλμα 533/02 το ποσό των 3.540,00 € στον Στεφανίδη Γεώργιο.

Η εκτέλεση των έργων έγινε ύστερα από απευθείας ανάθεση.

Το συνολικό ποσό όμως για τις παραπάνω ομοειδείς δαπάνες, υπερβαίνει το ποσό 5.869,40 € (χωρίς Φ.Π.Α.), άρθρο 15 Π.Δ. 171/87 - άρθρο 1 Π.Δ. 229/99 μέχρι του οποίου δικαιολογείται απευθείας ανάθεση και ούτε προκύπτει από τα δικαιολογητικά που συνοδεύουν τα χρηματικά εντάλματα ότι συντρέχει κάποια από τις προϋποθέσεις που ορίζονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 9 του Π.Δ. 171/1987 με τις οποίες δικαιολογείται απευθείας ανάθεση. Ως εκ τούτου έπρεπε να γίνει πρόχειρος διαγωνισμός (άρθρο 250 Π.Δ. 609/85, άρθρο 83 παρ.1 Ν. 2362/95, άρθρο 21παρ.5 Π.Δ. 171/87 - ΥΠ ΟΙΚ 2/45564/0026/31-7-01).

β) Επίσης με τα χρηματικά εντάλματα 335, 595 πληρώθηκε δαπάνη 6.925,89 € και 3.116,65 € αντίστοιχα στο Ταγγίλη Δ. Κυριάκο για πληρωμή εργασιών διαμόρφωσης γηπέδου.

Με τα χρηματικά εντάλματα 381/02, 405, 712, 912/02 πληρώθηκε δαπάνη συνολικού ποσού 20.765,18 € στους φερόμενους ως δικαιούχουςΣαμαρά-Τρικαλιώτη ΑΤΕΒΕ όσον αφορά το χρηματικό ένταλμα 381/02 και στο Γάϊρο Ισαάκ για τα υπόλοιπα χρηματικά εντάλματα για χωματουργικές εργασίες γηπέδων.

Με τα χρηματικά εντάλματα 530/02 και 903/02 πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 13.851,80 € στον φερόμενο ως δικαιούχο Γ. Καριπίδη για την αποζημίωση εργασιών συντήρησης και επισκευής γηπέδων του Δήμου Λαχανά.

Η ανάθεση των ανωτέρω ομοειδών έργων έγινε απευθείας, αν και έπρεπε να γίνει πρόχειρος διαγωνισμός εφόσον το συνολικό ποσό υπερβαίνει εκείνο για το οποίο δικαιολογείται η απευθείας ανάθεση.

γ) Τέλος με τα χρηματικά εντάλματα 380, 557, 720/02 πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 20.777,70 € στο φερόμενο ως δικαιούχο Σαμαρά-Τρικαλιώτη ΑΤΕΒΕ για εργασίες ασφαλτόστρωσης οδών, οι οποίες έγιναν επίσης με απευθείας ανάθεση αντί για πρόχειρο διαγωνισμό.

(Σχετικές πράξεις 335, 336/06 VII τμ. Του Ε.Σ. , 67/07).

Επομένως σύμφωνα με της παραπάνω διατάξεις οι δαπάνες κρίνονται ως μη νόμιμες.

Παρατηρήσεις

Έχουν γίνει τμηματικές απευθείας αναθέσεις, δεν υπάρχουν τεχνικές περιγραφές ούτε ενδεικτικοί προϋπολογισμοί των διαφόρων δαπανών, δεν επισυνάπτονται καταστάσεις εσόδων & γραμμάτια είσπραξης, ο προϋπολογισμός του έτους 2002 και το χρηματικό υπόλοιπο. Οι περισσότερες αιτίες πληρωμής των δαπανών είναι ασαφείς, γενικές και αόριστες.

Τέλος τα χρηματικά εντάλματα φέρουν μόνο την υπογραφή του δημάρχου.

Σύμφωνα της με το άρθρο 23 του Β.Δ. της 17 Μαϊου/15 Ιουνίου 1959 «Περί οικονομικής διοικήσεως και λογιστικού των Δήμων και Κοινοτήτων», τα χρηματικά εντάλματα υπογράφονται υπό του δημάρχου και του προϊσταμένου της λογιστικής υπηρεσίας. Σύμφωνα με την περίπτωση ζ της παρ.4 του άρθρου 15 Ν. 3146/03 (125 Α) ο Δήμαρχος συνυπογράφει τα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δαπανών οι οποίες έχουν εκκαθαριστεί από την αρμόδια υπηρεσία του Δήμου και με το άρθρο 86 παράγραφος 1 περίπτωση ε Ν.3463106 (ΦΕΚ 114 Α) ο δήμαρχος ομοίως συνυπογράφει τα χρηματικά εντάλματα.

Η ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ

ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΥ

ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟ 2003, 2004, 2005 ΜΕ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΡΥΘΜΟ



Έτος 2003

1. Με τα χρηματικά εντάλματα 401, 402, 527, 529, 577, 642, και 643 έτους 2003 συνολικού ποσού 361.472,21 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στον Αφοί Πολυζά Ο.Ε. (Λ. Ιασωνίδου 5 Θεσσαλονίκη) τουριστικό γραφείο, για την πραγματοποίηση εκδρομής στην Ρόδο (συγκεκριμένα ποσό 305.300,00 Ευρώ για μίσθωση ξενοδοχείων και ποσό 56.172,21 Ευρώ για μίσθωση λεωφορείων). Και με τα χρηματικά εντάλματα 403, 474, 528, 531 συνολικού ποσού 319.500,00 ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στον Χρυσανθόπουλο Παν. Θεόδωρο για την μίσθωση αεροπλάνων για την εν λόγω εκδρομή. Συνολικό ποσό δαπάνης για την εκδρομή στη Ρόδο 680.972,21 Ευρώ. Στην εκδρομή δικαίωμα συμμετοχής είχαν όλοι οι δημότες ηλικίας άνω των 18 ετών, στα πλαίσια των κοινωνικών παροχών βελτίωσης του επιπέδου ζωής αυτών.


Η δαπάνη αυτή ελέγχεται ως μη νόμιμη για τους παρακάτω λόγους:


Σύμφωνα με γενική αρχή του δημοσιολογιστικού δικαίου που συνάγεται τόσο από τις προϊσχύουσες διατάξεις αυτού (αρ. 27 και 38 του Ν. ΣΙβ/152 και 1, 26 και 28 παρ. 3 του Ν.Δ. 321/1969 όσο και από αυτές που τώρα ισχύουν (αρθ. 3, 13 και 40 του Ν.Δ. 496/1974 και 79 του Ν.2362/1995) για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, απαιτείται αυτή να προβλέπεται από γενική ή ειδική διάταξη νόμου. Επιτρέπεται ωστόσο κατ’ εξαίρεση, η διενέργεια μη ρητέ προβλεπόμενης δαπάνης, εφόσον αυτή ανάγεται στη λειτουργική δραστηριότητα τους ή συντελεί άμεσα ή έμμεσα στην αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών τους και δεν υπερβαίνει το κατά περίπτωση επιβαλλόμενο μέτρο (πράξη VII τμ.131/2005, IV τμ. 30 & 58/2005, 161/03 κλπ).


Ακολούθως οι σκοποί και η αποστολή των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού τίθενται με τις διατάξεις του αρθ. 24 παρ 1 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (Π.Δ. 410/1995 όπως ισχύει) με τις οποίες ορίζεται ότι: «Η διοίκηση όλων των τοπικών υποθέσεων ανήκει στην αρμοδιότητα των δήμων και των κοινοτήτων, κύρια μέριμνα των οποίων αποτελεί η προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων, καθώς και των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των κατοίκων τους» και στη συνέχεια γίνεται μια ενδεικτική απαρίθμηση των αρμοδιοτήτων των δήμων και κοινοτήτων.


Εξάλλου η διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 218 του Δ.Κ.Κ. όπως η περ. α’ αυτής τροποποιήθηκε με την παρ. 2 του αρθ. 25 του Ν.3202/2003 (ΦΕΚ Α’ 284), ορίζει τα ακόλουθα: «Πιστώσεις που είναι γραμμένες στους οικείους κωδικούς αριθμούς του προϋπολογισμού του δήμου ή της κοινότητας μπορεί να διατεθούν με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, για την πληρωμή δαπανών που αφορούν α) Εθνικές ή τοπικές γιορτές ή άλλες ιδίως πολιτιστικές, μορφωτικές, ψυχαγωγικές και αθλητικές εκδηλώσεις, συνέδρια και συναντήσεις που οργανώνει ο Δήμος ή η Κοινότητα, εφόσον σχετίζονται με την εδαφική του περιφέρεια και συνδέονται με την προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων ή των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των δημοτών του, β)..., γ)...» Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται μεταξύ άλλων ότι επιτρέπεται η σε βάρος του προϋπολογισμού ενός δήμου διενέργεια δαπανών σχετικών με η διοργάνωση πολιτιστικών και ψυχαγωγικών συναντήσεων και εκδηλώσεων που οργανώνει ο δήμος, εφόσον σχετίζονται με την εδαφική του περιφέρεια και συντελούν στην πολιτιστική ανάπτυξη των δημοτών του, ύστερα από απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου και εφόσον υπάρχει εγγεγραμμένη σχετική πίστωση στον οικείο κωδικό εξόδου του προϋπολογισμού του (πράξη VII τμ.42, 46/2006).


Στην προκειμένη περίπτωση με την αριθ. 80/2003 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου αποφασίσθηκε η πραγματοποίηση εκδρομής για τους δημότες στην Ρόδο και η μίσθωση ξενοδοχείων, λεωφορείων και αεροπλάνων, με συμμετοχή ποσού των 30 Ευρώ για κάθε εκδρομέα. Μετά την πραγματοποίηση της εκδρομής και βάση τιμολογίων εκδόθηκαν τα πιο πάνω αναφερόμενα χρηματικά εντάλματα για την πληρωμή του τουριστικού γραφείου για τα λεωφορεία, τα ξενοδοχεία και τα αεροπλάνα που μίσθωσε.


Με τα δεδομένα όμως αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν, οι δαπάνες δεν είναι νόμιμες γιατί δεν προβλέπονται από καμία γενική ή ειδική διάταξη νόμου, δεν εξυπηρετούν τις λειτουργικές ανάγκες του δήμου ούτε συντελούν στην εκπλήρωση των σκοπών αυτού όπως αυτοί περιγράφονται στο άρθ. 24 του Π.Δ. 410/1995. Ειδικότερα δεν βρίσκουν έρεισμα ούτε στην παρ.1 περ. δ του άρθρου αυτού, καθόσον η πραγματοποίηση εκδρομής δεν μπορεί να θεωρηθεί, ούτε αποδεικνύεται από τα επισυναπτόμενα δικαιολογητικά, ότι εμπίπτει στην εφαρμογή κάποιου κοινωνικού προγράμματος που εκπόνησε ο Δήμος κατόπιν σχετικής μελέτης (με την οποία να ορίζονται οι στόχοι του προγράμματος, τα συγκεκριμένα κοινωνικά κλπ. ενδιαφέροντα και συμφέροντα των δημοτών που προάγει, τα κριτήρια επιλογής των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα κ.λ.π.).


Περαιτέρω οι δαπάνες για την ψυχαγωγία των δημοτών δεν εμπίπτουν στις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 218 του Δ.Κ.Κ. όπως αυτή τροποποιήθηκε, εφόσον πρόκειται για εκδήλωση που δεν σχετίζεται με την εδαφική περιφέρεια του δήμου.


Αλλά και αν ακόμη η δαπάνη για την πραγματοποίηση της εκδρομής ήταν νόμιμη υπερβαίνει το από τις ειδικές περιστάσεις επιβαλλόμενο προσήκον μέτρο (πράξεις VII τμ 43/2005, IV τμ 30/05).


Για όλους τους πιο πάνω λόγους η δαπάνη κρίνεται μη νόμιμη (Σχετ. οι αρίθ..103/2006, 71/2006 πράξεις του VII τμ. Του Ελεγκτικού Συνεδρίου).


Επίσης με τα χρηματικά εντάλματα 694, 637 και 731 συνολικού ποσού 1.709,60 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη για την μίσθωση λεωφορείων για την πραγματοποίηση ημερήσιας εκδρομής.


Η δαπάνη κρίνεται μη νόμιμη για τους ίδιους με τους παραπάνω λόγους




2. Με τα χρηματικά εντάλματα 54, 59, 78, 81, 85, 127, 135, 137, 153, 161, 191, 200, 221, 222, 231, 281, 284, 351, 352, 353, 357, 358, 426, 430, 431, 432, 433, 434, 445, 506, 507, 508, 561, 562, 563, 570, 571, 581, 584, 86, 587, 609, 610, 611, 619, 679, 680, 681, 682, 726,727, 728, 729, 730, 138,781, 815, 816, 817, 818, 819, 888, 889, 893, 894, 896, 897, 898, 895, έτους 2003 συνολικού ποσού 84.463,51 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες για την προμήθεια καυσίμων. Οι δαπάνες ελέγχονται ως μη νόμιμες διότι:


α) δεν έγινε τακτικός διαγωνισμός εφόσον η δαπάνη στο σύνολο ης υερβαίνει το ποσό των 3.000.000 δρχ (8.804,11 €). Σχετική η προηγούμενη παρατήρηση μας με Νο 10 (του έτους 2002) που αφορά γραφική ύλη, δεδομένου ότι και τα καύσιμα εξαιρούνται από τις διατάξεις του Ν.2286/95 όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του άρθ. 13 του Ν.2503/97. (πράξη 221/07 του VII τμΕ.Σ.).


β) Με την 1450/550/1982 (ΦΕΚ 93 Β) απόφαση του Υπουργού Προεδρίας Κυβερνήσεως με Θέμα «Καθορισμός καταναλώσεως καυσίμων και λιπαντικών των κρατικών αυτοκινήτων Ν.Π.Δ.Δ., Οργανισμών κ.λ.π.» καθορίστηκε στην παρ. 1, από 1/1/1982 η επιτρεπόμενη κατανάλωση καυσίμων σε λίτρα ανάλογα με τους φορολογήσιμους ίππους του κάθε οχήματος και για κάθε 1.200 χιλιόμετρα περίπου διαδρομής μηνιαίως, στην δε παρ. 3α της απόφασης ορίζεται ότι οι παραπάνω ποσότητες καυσίμων αυξάνονται για οχήματα φορτηγά όλων των Υπηρεσιών Ν.Π.Δ.Δ. & ΟΤΑ. κατά 50%.


Περαιτέρω με την αριθ. 543/5634/31-1-2000 (Φ.Ε.Κ 376 Β) Κοινή Απόφαση Υφυπ. Εσωτερικών Δημ. Αποκέντρωσης - Οικονομικών αρθρ. 10 παρ.2 οι ποσότητες που καθορίζονται με την παρ. 1 της παραπάνω απόφασης μειώνονται κατά 10%.


Στην προκειμένη περίπτωση στα δικαιολογητικά των χρηματικών ενταλμάτων δεν επισυνάπτονται καταστάσεις με την ιπποδύναμη του κάθε αυτοκινήτου και τα διανυθέντα χιλιόμετρα για κάθε μήνα ώστε να ελεγχθεί αν η κατανάλωση των καυσίμων είναι εντός των ορίων που ορίζει η προαναφερόμενη απόφαση του υπουργού Προεδρίας 1450/550/1982 (ΦΕΚ 93 Β) σε συνδυασμό με την απόφαση ΥΠΕΣΔΑΑ οικ. 543/5634/31-1-2000 (ΦΕΚ 376 Β).


Επίσης δεν προκύπτει αν υπάρχει και τηρείται, επαρκώς, βιβλίο κίνησης οχημάτων αρμοδίως υπογεγραμμένο.




3. Με τα χρηματικά εντάλματα 113, 218, 288, 371, 467, 560, 630, 714, 822 και 907 έτους 2003 συνολικού ποσού 25.909,11 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη κινητής τηλεφωνίας στην cosmote.


Η δαπάνη ελέγχεται ως μη νόμιμη για τους παρακάτω λόγους: Σύμφωνα με τη γενική αρχή του δημοσιονομικού δικαίου, για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ. συμπεριλαμβανομένων και των Ο.ΤΑ., πέραν της υπάρξεως πιστώσεως στον εγκεκριμένο προϋπολογισμό της υπηρεσίας απαιτείται να προβλέπεται αυτή από ρητή διάταξη νόμου ή να εξυπηρετεί τις λειτουργικές ανάγκες του δημοσίου, Ο.Τ.Α. ή του Ν.Π.Δ.Δ. ή να συντελεί στην εκπλήρωση των σκοπών αυτού.


Η δυνατότητα για χρήση κινητής τηλεφωνίας δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου ούτε αποδεικνύεται ότι οι λειτουργικές ανάγκες του Δήμου δεν δύναται να εξυπηρετηθούν από το δίκτυο της σταθερής τηλεφωνίας.


Ενόψει των ανωτέρω οι εντελλόμενες δαπάνες είναι μη νόμιμες (σχετ. οι 71, 102/95, 26/96, 55/99, 92/01, 7/02, 55/02, 3/2003 κλπ. πράξεις του IV τμ. του Ε.Σ.).




4. Με τα χρηματικά εντάλματα 65, 66, 68, 84, 89, 208, 266, 267, 268, 270, 271, 567, 804, 805, 806, 807, 809 και 823 έτους 2003 πληρώθηκε δαπάνη συνολικού ποσού 33.165,46 Ευρώ για κεράσματα και γεύματα.


Σύμφωνα με τη γενική αρχή του δημοσιολογιστικού δικαίου για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.ΤΑ., πέραν της ύπαρξης πιστώσεων στον εγκεκριμένο προϋπολογισμό αυτών, απαιτείται επιπλέον η δαπάνη αυτή να προβλέπεται ρητά από διάταξη νόμου ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν δεν προβλέπεται από συγκεκριμένη διάταξη, να προκύπτει από τα δικαιολογητικά που τη συνοδεύουν ότι ανάγεται στη λειτουργική δραστηριότητα του Δήμου ή Ο.ΤΑ., ή να συντελεί άμεσα ή έμμεσα στην καλύτερη εκπλήρωση των σκοπών που επιδιώκουν οι ως άνω φορείς (πράξη VII τμ. Ελ. Συνεδρίου 3, 24, 52, 36/2005 και 42/2006).


Περαιτέρω στην παράγραφο 4 του άρθρου 218 του Π.Δ. 410/95 “Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων” όπως τροποποιήθηκε με το Ν.3202/03 ορίζεται ότι:


«Πιστώσεις που είναι γραμμένες στους οικείους κωδικούς αριθμούς του προϋπολογισμού του δήμου ή της κοινότητας, μπορεί να διατεθούν με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, για την πληρωμή δαπανών, που αφορούν, α)………. β)……… γ) Τιμητικές διακρίσεις αναμνηστικά δώρα και φιλοξενία αντιπροσωπειών ή φυσικών προσώπων τα οποία συνέβαλαν με οποιοδήποτε τρόπο στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη ή προβολή του Δήμου ή της Κοινότητας, καθώς κα οι συνεπαγόμενες δαπάνες δημοσίων σχέσεων….»


Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι οι δήμοι και οι κοινότητες δύνανται με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου αντίστοιχα, να διαθέτουν πιστώσεις μεταξύ άλλων και για τη φιλοξενία αντιπροσωπειών ή φυσικών προσώπων τα οποία όμως συνέβαλαν καθ’ οποιαδήποτε τρόπο στην ανάπτυξη ή προβολή του οικείου ΟΤΑ. Οι δαπάνες πάντως αυτές δε θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να υπερβαίνουν το κατά περίπτωση επιβαλλόμενο μέτρο (πράξη VII Τμήματος Ε.Σ. 32/05 και 44/06).


Στην προκειμένη περίπτωση η εντελλόμενες δαπάνες στο σύνολό τους (33.165,46 Ευρώ) υπερβαίνουν το προσήκον μέτρο δεδομένου ότι για λόγους εθιμοτυπίας μπορούσαν να γίνουν αλλά, με μικρότερη επιβάρυνση του προϋπολογισμού του Δήμου (Σχετ. πράξεις 26/2005 και 281/2006 VII Τμ. του Ε.Σ.).


Ενόψει των παραπάνω οι δαπάνες δεν κρίνονται νόμιμες.




5. Στη Δημοτική Επιχείρηση Τοπικής Ανάπτυξης (ΔΕΤΑΛ) πληρώθηκαν οι παρακάτω δαπάνες:


α) Με τα χρηματικά εντάλματα 292, 387, 388 και 579 έτους 2003 πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 110.814,36 € (27.703,59 € έκαστο) για εργασίες καθαρισμού αρδευτικών αυλάκων Δημοτικών Διαμερισμάτων του Δήμου Λαχανά. (ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΛΑΧΑΝΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΡΔΕΥΤΙΚΑ ΑΥΛΑΚΙΑ)


β) Με Τα χρηματικά εντάλματα 217, 386, 628, 702, 808 και 853 έτους 2003 πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 166.221,54 € (27.703,59 έκαστο) για εργασίες καθαρισμού οδών Δημοτικών Διαμερισμάτων και οικισμών του Δήμου Λαχανά


γ) Με τα χρηματικά εντάλματα 293 και 879 έτους 2003 πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 55.407,18 για εργασίες συντήρησης δικτύου αποχέτευσης των Δημοτικών διαμερισμάτων του Δήμου Λαχανά.


δ) Με τα χρηματικά εντάλματα 200 και 207 έτους 2003 πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 46.955,24 € (23.477,62 € έκαστο) για εργασίες αποχιονισμού οδών των Δημοτικών Διαμερισμάτων του Δήμου Λαχανά


ε) Με τα χρηματικά εντάλματα 497, 498 και 499 έτους 2003 πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 19.970,00 € (6.656,66 έκαστο) για εργασίες καθαρισμού χωματερών για λόγους πυροπροστασίας στα Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου Λαχανά.


στ) Με τα χρηματικά εντάλματα 49, 50 και 52 (δαπάνες του 2002 που ενταλματοποιήθηκαν το 2003) πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 83.110,77 € (27.703,59 έκαστο) για εργασίες καθαρισμού οδών, εργασίες συντήρησης δικτύου αποχέτευσης και εργασίες καθαρισμού αρδευτικών αυλάκων αντίστοιχα.


Οι παραπάνω δαπάνες κρίνονται ως μη νόμιμες σύμφωνα με το παρακάτω:


Από τη διάταξη της παρ. 4... του άρθρου 291 του Π.Δ. 410/95 (ΦΕΚ 231/95) ορίζεται ότι «4. Με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου επιτρέπεται η σύναψη σύμβασης με την οποία δήμος η κοινότητα αναθέτει σε επιχείρηση οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης την εκτέλεση έργου, εργασίας ή μεταφοράς ή τη διενέργεια προμήθειας, αν ο προϋπολογισμός καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει το ποσό των 8.000.000 δραχμών (23.477,62 €).


Στην προκειμένη περίπτωση για την ανάθεση των ομοειδών εργασιών στις περιπτώσεις α, β, γ, δ δεν έγινε τακτικός διαγωνισμός, αν και το ποσό της δαπάνης σε κάθε περίπτωση υπερβαίνει εκείνο που δικαιολογεί την απευθείας ανάθεση.


Πέραν τούτου υπάρχουν βεβαιώσεις καλής εκτέλεσης και παραλαβής των παραπάνω εργασιών από 2 δημοτικούς συμβούλους και όχι από την αρμόδια επιτροπή 2 υπαλλήλων του δήμου και ενός δημοτικού συμβούλου (παρ. 1. άρθρο 67 Π.Δ. 28/80)


(Σχετικές πράξεις 336/06 πραξ. VII Τμ. Ε.Σ.)






Παρατηρήσεις:




Στα χρηματικά εντάλματα που αφορούν οικοδομικά υλικά, σε όλες τις τεχνικές περιγραφές δεν αναφέρεται που θα χρησιμοποιηθούν τα υλικά. Οι αποφάσεις επίσης είναι γενικές και αόριστες.


Η ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ


ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΥ

Έτος 2004

1. Με τα χρηματικά εντάλματα 430, 488, 519 και 560 έτους 2004 συνολικού ποσού 458.500,00 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στον Αποστολόπουλο - Ιωάννη (Dion Tours) τουριστικό γραφείο, για την πραγματοποίηση πενταήμερης εκδρομής στην Κωνστανττνούπολη - Πριγκηπόνησα - Προύσα για μίσθωση ξενοδοχείων. Και με τα χρηματικά εντάλματα 431, 487, 518, 561 έτους 2003 συνολικού ποσού 100.399,49 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στον παραπάνω δικαιούχο για την μίσθωση λεωφορείων για την πραγματοποίηση της εκδρομής. Συνολικό ποσό δαπάνης για την εκδρομή 558.899,49 Ευρώ το οποίο εγκρίθηκε με την αριθ. 80/2004 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Λαχανά.


Η δαπάνη αυτή ελέγχεται ως μη νόμιμη για τους παρακάτω λόγους:


Σύμφωνα με γενική αρχή του δημοσιολογιστικού δικαίου που συνάγεται τόσο από τις προϊσχύουσες διατάξεις αυτού (αρ. 27 και 38 του Ν. ΣΙβ/1952 και 1, 26 και 28 παρ. 3 του Ν.Δ. 321/1969 όσο και από αυτές που τώρα ισχύουν (αρθ. 3, 13 και 40 του ΝΔ 496/1974 και 79 του Ν.2362/1995) για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, απαιτείται αυτή να προβλέπεται από γενική ή ειδική διάταξη νόμου. Επιτρέπεται ωστόσο κατ’ εξαίρεση, η διενέργεια. μη ρητά προβλεπόμενης δαπάνης, εφόσον αυτή ανάγεται. στη λειτουργική δραστηριότητα τους ή συντελεί άμεσα ή έμμεσα στην αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών τους και δεν υπερβαίνει. το κατά περίπτωση επιβαλλόμενο μέτρο (πράξη VII τμ.13/2005, IV τμ. 30 & 58/2005, 161/03 κλπ).


Ακολούθως οι σκοποί και η αποστολή των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού τίθενται με τις διατάξεις του αρθ. 24 παρ. 1 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (Π.Δ. 410/1995 όπως ισχύει) με τις οποίες ορίζεται ότι: « Η διοίκηση όλων των τοπικών υποθέσεων ανήκει στην αρμοδιότητα των δήμων και των κοινοτήτων, κύρια μέριμνα των οποίων αποτελεί η προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων, καθώς και των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των κατοίκων τους» και στη συνέχεια γίνεται μια ενδεικτική απαρίθμηση των αρμοδιοτήτων των δήμων και κοινοτήτων.


Εξάλλου η διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 218 του Δ.Κ.Κ. όπως η περ. α’ αυτής τροποποιήθηκε με την παρ. 2 του αρθ. 25 του Ν.3202/2003 (ΦΕΚ Α’ 284), ορίζει τα ακόλουθα: «Πιστώσεις που είναι γραμμένες στους οικείους κωδικούς αριθμούς του προϋπολογισμού του δήμου ή της κοινότητας μπορεί να διατεθούν με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, για την πληρωμή δαπανών που αφορούν α) Εθνικές ή τοπικές γιορτές ή άλλες ιδίως πολιτιστικές μορφωτικές ψυχαγωγικές και αθλητικές εκδηλώσεις συνέδρια και συναντήσεις που οργανώνει ο Δήμος ή η Κοινότητα, εφόσον σχετίζονται με την εδαφική του περιφέρεια και συνδέονται με την προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων ή των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των δημοτών του, β)..., γ) ». Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται μεταξύ άλλων ότι επιτρέπεται η σε βάρος του προϋπολογισμού ενός δήμου διενέργεια δαπανών σχετικών με τη διοργάνωση πολιτιστικών και ψυχαγωγικών συναντήσεων και εκδηλώσεων που οργανώνει ο δήμος, εφόσον σχετίζονται με την εδαφική του περιφέρεια και συντελούν στην πολιτιστική ανάπτυξη των δημοτών του, ύστερα από απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου και εφόσον υπάρχει εγγεγραμμένη σχετική πίστωση στον οικείο κωδικό εξόδου του προϋπολογισμού του (πράξη VII τμ.42, 46/2006).


Στην προκειμένη περίπτωση με την 80/2004 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου αποφασίσθηκε η πραγματοποίηση εκδρομής για τους δημότες στην………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


Μετά την πραγματοποίηση της εκδρομής και βάση τιμολογίων εκδόθηκαν τα πιο πάνω αναφερόμενα χρηματικά εντάλματα για την πληρωμή του τουριστικού γραφείου για τα λεωφορεία, τα ξενοδοχεία και τα αεροπλάνα που μίσθωσε.


Με τα δεδομένα όμως αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν, οι δαπάνες δεν είναι νόμιμες γιατί δεν προβλέπονται από καμία γενική ή ειδική διάταξη νόμου, δεν εξυπηρετούν τις λειτουργικές ανάγκες του δήμου ούτε συντελούν στην εκπλήρωση των σκοπών αυτού όπως αυτοί περιγράφονται στο άρθ. 24 του Π.Δ. 410/1995. Ειδικότερα δεν βρίσκουν έρεισμα ούτε στην παρ.1 περ. δ του άρθρου αυτού, καθόσον η πραγματοποίηση εκδρομής δεν μπορεί να θεωρηθεί, ούτε αποδεικνύεται από τα επισυναπτόμενα δικαιολογητικά, ότι εμπίπτει στην εφαρμογή κάποιου κοινωνικού προγράμματος που εκπόνησε ο Δήμος κατόπιν σχετικής μελέτης (με την οποία να ορίζονται οι στόχοι του προγράμματος, τα συγκεκριμένα κοινωνικά κλπ. ενδιαφέροντα και συμφέροντα των δημοτών που προάγει, τα κριτήρια επιλογής των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα κ.λ.π.).


Περαιτέρω οι δαπάνες για την ψυχαγωγία των δημοτών δεν εμπίπτουν στις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 218 του Δ.Κ.Κ. όπως αυτή τροποποιήθηκε, εφόσον πρόκειται για εκδήλωση που δεν σχετίζεται με την εδαφική περιφέρεια του δήμου.


Αλλά και αν ακόμη η δαπάνη για την πραγματοποίηση της εκδρομής ήταν νόμιμη, υπερβαίνει το από τις ειδικές περιστάσεις επιβαλλόμενο προσήκον μέτρο (πράξεις VII τμ 43/2005, IV τμ. 30/05) Επί πλέον κατά την εξόφληση των χρηματικών ενταλμάτων υπάρχει άρνηση του ταμία και η εξόφληση γίνεται με εντολή Δημάρχου.


Τέλος δεν προκύπτει από τα δικαιολογητικά του απολογισμού η συμμετοχή του κάθε εκδρομέα με 30 Ευρώ όπως αναφέρεται στην 80/2004 απόφαση Δημοτικού συμβουλίου.


Για όλους τους πιο πάνω λόγους η δαπάνη κρίνεται μη νόμιμη (Σχετ. οι 103/2006, 71/2006 πράξεις του VII τμ. Του Ελεγκτικού Συνεδρίου).




2. Με τα χρηματικά εντάλματα 44, 45, 47, 48, 49 και 77 έτους 2004 συνολικού ποσού 1.473,52 Ευρώ και με τα χρηματικά εντάλματα παρούσης χρήσης 149, 150, 152, 286, 287, 297, 298, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 470, 636, 637, 638, 639, 640, 641, 642, 643, 644, 647, 648, 649, 651, 652, 653, 654, 655, 656, 657, 658, 668, 669, 670, 671, 672, 705, 706, 710, 755, 756, 757, 758, 759, 764, 765, 766, 767, 768, 769, 770, 772, 773, 774, 775, 820, 821, 822, 823, 824, 825, 826, 828, 829, 830, 831, 832 και 833 έτους 2004 συνολικού ποσού 74.219,76 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες για την προμήθεια καυσίμων. Οι δαπάνες ελέγχονται ως μη νόμιμες διότι:


Με την 1450/550/1982 (ΦΕΚ 93 Β) απόφαση του Υπουργού Προεδρίας Κυβερνήσεως με θέμα «Καθορισμός καταναλώσεως καυσίμων και λιπαντικών των κρατικών αυτοκινήτων Ν.Π.Δ.Δ, Οργανισμών κ.λ.π.» καθορίστηκε στην παρ. 1 από 1/1/1982 η επιτρεπόμενη κατανάλωση καυσίμων σε λίτρα ανάλογα με τους φορολογήσιμους ίππους του κάθε οχήματος και για κάθε 1200 χιλιόμετρα περίπου διαδρομής μηνιαίως στην δε παρ. 3α της απόφασης ορίζεται ότι οι παραπάνω ποσότητες καυσίμου αυξάνονται για οχήματα φορτηγά όλων τα Υπηρεσιών Ν.Π.Δ.Δ. & Ο.Τ.Α. κατά 50%.


Περαιτέρω με την αριθ. 543/5634/31-1-2000 (ΦΕΚ 376 Β) Κοινή Απόφαση Υφυπ. Εσωτερικών Δημ. Αποκέντρωσης - Οικονομικών αρθρ. 10 παρ. 2 οι ποσότητες που καθορίζονται με την παρ. 1 της παραπάνω απόφασης μειώνονται κατά 10%.


Στην προκειμένη περίπτωση στα δικαιολογητικά των χρηματικών ενταλμάτων δεν επισυνάπτονται καταστάσεις με την ιπποδύναμη του κάθε αυτοκινήτου και τα διανυθέντα χιλιόμετρα για κάθε μήνα ώστε να ελεγχθεί αν η κατανάλωση των καυσίμων είναι εντός των ορίων που ορίζει η προαναφερόμενη απόφαση του υπουργού Προεδρίας 1450/550/1982 (ΦΕΚ 93 Β) σε συνδυασμό με την απόφαση ΥΠΕΣΔΑΑ οικ. 543/5634/31-1-2000 (ΦΕΚ 376 Β).


Τέσσερα χρηματικά εντάλματα από τα παραπάνω, τα 149, 150, 298 και 297 δεν συνοδεύονται από πρωτόκολλα παραλαβής.


Επίσης δεν προκύπτει αν υπάρχει και τηρείται, επαρκώς βιβλίο κίνησης οχημάτων αρμοδίως υπογεγραμμένο.




3. Με τα χρηματικά εντάλματα 7, 97, 135, 271, 417, 489, 553, 602, 711 και 880 οικονομικού έτους 2004 συνολικού ποσού 23.793,43 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη κινητής τηλεφωνίας στην cosmote.


Η δαπάνη ελέγχεται μη νόμιμη για τους παρακάτω λόγους: Σύμφωνα με τη γενική αρχή του δημοσιονομικού δικαίου, για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ. συμπεριλαμβανομένων και των Ο.ΤΑ., πέραν της υπάρξεως πιστώσεως στον εγκεκριιμένο προϋπολογισμό της υπηρεσίας, απαιτείται να προβλέπεται αυτή από ρητή διάταξη νόμου ή να εξυπηρετεί τις λειτουργικές ανάγκες του δημοσίου, ΟΤΑ. ή του Ν.Π.Δ.Δ. ή να συντελεί στην εκπλήρωση των σκοπών αυτού.


Η δυνατότητα για χρήση κινητής τηλεφωνίας δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου ούτε αποδεικνύεται ότι οι λειτουργικές ανάγκες του Δήμου δεν δύναται να εξυπηρετηθούν από το δίκτυο της σταθερής τηλεφωνίας.


Ενόψει των ανωτέρω οι δαπάνες ελέγχονται ως μη νόμιμες (σχετ. οι 71, 102/95, 26/96, 55/99, 92/01, 7/02, 55/02, 3/2003 κλ.π. πράξεις του IV τμ. του ΕΣ).




4. Με τα χρηματικά εντάλματα 1, Β/2, 2, 3, Β/3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 και 635 οικονομικού έτους 2004 πληρώθηκε δαπάνη συνολικού ποσού 36.831,43 Ευρώ για την απόδοση κρατήσεων. Δεν υπάρχουν αποδεικτικά της απόδοσης των κρατήσεων.




5. Με το χρηματικό ένταλμα 65/04 ποσού 2.000,00 Ευρώ δόθηκε επιχορήγηση στο Σύνδεσμο Νικοπολιτών προφήτης Ηλίας.


Η έδρα του Συνδέσμου όμως είναι η θεσσαλονίκη και ως εκ τούτου δεν δικαιολογείται η επιχορήγηση γιατί δεν συνάδει με τη διάταξη του άρθρου 262 παρ. 3 του Π.Δ. 410/95.




6. Με τα χρηματικά εντάλματα 176, 285, 365, 744, 876, 878 και 879 έτους 2004 πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 7.356,71 € που αφορούσαν προμήθεια καρτών και φακέλων, προμήθεια ευχετηρίων καρτών και διάτρητων φύλλων, προμήθεια φακέλων με το λογότυπο του Δημάρχου και προμήθεια χριστουγεννιάτικων καρτών στους δικαιούχους Ματζίρη Ιωαν. Κωνσταντίνο, Ματζίρη Ιωαν. Μιλτιάδη και Αντωνακούδη Αποστ. Θεόδωρο.


Η δαπάνη κρίνεται μη νόμιμη καθόσον δεν προβλέπεται από διάταξη νόμου, δεν εξυπηρετεί λειτουργικές ανάγκες του δήμου, ούτε συντελεί στην εκπλήρωση των σκοπών όπως αυτοί ορίζονται στο άρθ. 24 παρ. 1 του Π.Δ. 410/95. Επιπλέον το ποσό της δαπάνης υπερβαίνει το προσήκον μέτρο. (σχετ. πράξη VII τμ του Ε.Σ. 66, 149, 152, 199, 293/2006 και 26, 102/2007).




7. Στη Δημοτική Επιχείρηση Τοπικής Ανάπτυξης Λαχανά (ΔΕΤΑΛ) πληρώθηκαν οι παρακάτω δαπάνες:


α) Με τα χρηματικά εντάλματα 552, 620, 700 και 720 του έτους 2004 πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 110.814,36 € (27.703,59 € έκαστο) για εργασίες καθαρισμού οδών διαφόρων Διαμερισμάτων κει οικισμών του Δήμου Λαχανά.


β) i) Με το χρηματικό ένταλμα 11, το οποίο εκδόθηκε στη θέση του ακυρωθέντος εντάλματος 940 του 2003 και με το χρηματικό ένταλμα 42, το οποίο εκδόθηκε στη θέση του ακυρωθέντος 941 του 2003 συνολικού ποσού 55.407,18 € (27.703,59 έκαστο) πληρώθηκαν δαπάνες για εργασίες αποχιονισμού οδών στα Δημοτικά Διαμερίσματα Λαχανά, Νικόπολης και Ξυλούπολης και Λευκοχωρίου αντίστοιχα.


ii) Με τα χρηματικά εντάλματα 111, 112, 779 και 780 πληρώθηκαν δαπάνες συνολικού ποσού 110.814,36 € (27.703,59 € έκαστο) για εργασίες αποχιονισμού οδών Δημοτικών Διαμερισμάτων του Δήμου Λαχανά.


γ) Με το χρηματικό ένταλμα 69 το οποίο εκδόθηκε στη θέση του ακυρωθέντος εντάλματος 942 του 2003, πληρώθηκε δαπάνη ποσού 27.703,59 € για εργασίες συντήρησης δικτύου αποχέτευσης στο Δημοτικό Διαμέρισμα Δορκάδος.


δ) Με το χρηματικό ένταλμα 178 πληρώθηκε δαπάνη ποσού 27.703,59 € για εργασίες καθαρισμού αρδευτικών αυλάκων του Δημοτικού Διαμερίσματος Ξυλούπολης.


Οι παραπάνω δαπάνες κρίνονται ως μη νόμιμες διότι:


Από τη διάταξη της παρ. 4... του άρθρου 291 του Π.Δ. 410/95 (ΦΕΚ 231/95) ορίζεται ότι «4. Με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου επιτρέπεται η σύναψη σύμβασης με την οποία δήμος η κοινότητα αναθέτει σε επιχείρηση οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης την εκτέλεση έργου, εργασίας ή μεταφοράς ή τη διενέργεια προμήθειας, αν ο προϋπολογισμός καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει το ποσό των 8.000.000 δραχμών (23.477,62 €).


Στην προκειμένη περίπτωση για την ανάθεση των ομοειδών εργασιών στις περιπτώσεις α) καθαρισμού οδών και β) αποχιονισμού οδών των Δημοτικών Διαμερισμάτων αντίστοιχα δεν έγινε τακτικός διαγωνισμός αν και το ποσό της δαπάνης σε κάθε περίπτωση υπερβαίνει εκείνο του δικαιολογεί την απευθείας ανάθεση.


Πέραν τούτου για όλες τις παραπάνω εργασίες υπάρχουν βεβαιώσεις καλής εκτέλεσης και παραλαβής των εργασιών από 1 δημοτικό σύμβουλο (Ι. Ξενιτόπουλο) και όχι από την αρμόδια επιτροπή 2 υπαλλήλων του δήμου και ενός δημοτικού συμβούλου (παρ. 1 άρθρο 67 Π.Δ. 28/80).


(Σχετικές πράξεις 336/06 πραξ VII Τμ. Ε.Σ.)




Η ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ


ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΥ

Έτος 2005

1. Με τα χρηματικά εντάλματα 283, 415, 446, 500 και 636 οικονομικού έτους 2005 συνολικού ποσού 170.000,00 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στον Τ. Μαντούσης & ΣΙΑ για την μίσθωση λεωφορείων για την πραγματοποίηση εκδρομής στην Κύπρο. Με τα χρηματικά εντάλματα 285, 414, 445, 499, 635 οικονομικού έτους 2005 συνολικού ποσού 573.000,00 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στον ίδιο δικαιούχο Τ. Μαντούσης & ΣΙΑ για την μίσθωση αεροπλάνων για την εν λόγω εκδρομή. Και με τα χρηματικά εντάλματα 284, 413, 411, 412, 444, 501, 756/05 πληρώθηκε δαπάνη 568.000,00 στον δικαιούχο Τ. Μαντούση & ΣΙΑ Ο.Ε. για την μίσθωση ξενοδοχείων. Συνολικό ποσό δαπάνης για την εκδρομή στη Κύπρο 1.311.000,00 Ευρώ. Στην εκδρομή συμμετείχαν 2.850 άτομα με συμμετοχή ποσού των 50 Ευρώ για κάθε εκδρομέα. Δηλαδή η συμμετοχή των δημοτών ήταν 142.500,00 Ευρώ.


Η δαπάνη αυτή ελέγχεται ως μη νόμιμη για τους παρακάτω λόγους:


Σύμφωνα με γενική αρχή του δημοσιολογιστικού δικαίου που συνάγεται τόσο από τις προϊσχύουσες διατάξεις αυτού (αρ. 27 και 38 του Ν. Σιβ/1952 και 1, 26 και 28 παρ. 3 του Ν.Δ. 321/1969 όσο και από αυτές που τώρα ισχύουν (αρθ. 3, 13 και 40 του Ν.Δ. 496/1974 και 79 του Ν.2362/1995) για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, απαιτείται αυτή να προβλέπεται από γενική ή ειδική διάταξη νόμου. Επιτρέπεται ωστόσο κατ’ εξαίρεση, η διενέργεια μη ρητά προβλεπόμενης δαπάνης, εφόσον αυτή ανάγεται στη λειτουργική δραστηριότητα τους ή συντελεί άμεσα ή έμμεσα στην αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών τους και δεν υπερβαίνει το κατά περίπτωση επιβαλλόμενο μέτρο (πράξη VII τμ.13/2005, IV τμ. 30 & 58/2005, 161/03 κλπ).


Ακολούθως οι σκοποί και η αποστολή των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού τίθενται με τις διατάξεις του αρθ. 24 παρ: 1 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (Π.Δ. 410/1995 όπως ισχύει) με τις οποίες ορίζεται ότι «Η διοίκηση όλων των τοπικών υποθέσεων ανήκει στην αρμοδιότητα των δήμων και των κοινοτήτων, κύρια μέριμνα των οποίων αποτελεί ή προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων, καθώς και των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των κατοίκων τους» και στη συνέχεια γίνεται μια ενδεικτική απαρίθμηση των αρμοδιοτήτων των δήμων και κοινοτήτων.


Εξάλλου η διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 218 τού Δ.Κ.Κ, όπως η περ. α’ αυτής τροποποιήθηκε με την παρ. 2 του αρθ. 25 του Ν.3202/2003 (ΦΕΚ Α’ 284), ορίζει τα ακόλουθα: «Πιστώσεις που είναι γραμμένες στους οικείους κωδικούς αριθμούς του προϋπολογισμού του δήμου ή της κοινότητας μπορεί να διατεθούν με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, για την πληρωμή δαπανών που αφορούν α) Εθνικές ή τοπικές γιορτές ή άλλες ιδίως πολιτιστικές, μορφωτικές ψυχαγωγικές και αθλητικές εκδηλώσεις συνέδρια και συναντήσεις που οργανώνει ο Δήμος ή η Κοινότητα, εφόσον σχετίζονται με την εδαφική του περιφέρεια και συνδέονται με την προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων ή των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των δημοτών τού, β)…, γ)….». Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται μεταξύ άλλων ότι επιτρέπεται η σε βάρος του προϋπολογισμού ενός δήμου διενέργεια δαπανών σχετικών με ιη διοργάνωση πολιτιστικών και ψυχαγωγικών συναντήσεων και εκδηλώσεων που οργανώνει ο δήμος, εφόσον σχετίζονται με την εδαφική του περιφέρεια και συντελούν στην πολιτιστική ανάπτυξη των δημοτών του, ύστερα από απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου και εφόσον υπάρχει εγγεγραμμένη σχετική πίστωση στον οικείο κωδικό εξόδου του προϋπολογισμού του (πράξη VII τμ.42, 46/2006).


Στην προκειμένη περίπτωση με την 51/2005 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου αποφασίσθηκε η πραγματοποίηση εκδρομή στην Κύπρο και η μίσθωση ξενοδοχείων, λεωφορείων και αεροπλάνων. Στην εκδρομή δικαίωμα συμμετοχής είχαν όλοι σι δημότες ανεξαρτήτου εισοδήματος. Με την 67/2005 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου αποφασίσθηκε η συμμετοχή με το ποσό των 50 Ευρώ για κάθε εκδρομέα.


Μετά την πραγματοποίηση της εκδρομής και σύμφωνα με τιμολόγια και δελτία παροχής υπηρεσιών εκδόθηκαν τα πιο πάνω αναφερόμενα χρηματικά εντάλματα για την πληρωμή των δαπανών.


Με τα δεδομένα όμως αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν, οι δαπάνες δεν είναι νόμιμες γιατί δεν προβλέπονται από καμία γενική ή ειδική διάταξη νόμου, δεν εξυπηρετούν τις λειτουργικές ανάγκες του δήμου ούτε συντελούν στην εκπλήρωση των σκοπών αυτού όπως αυτοί περιγράφονται στο άρθ. 24 του ΠΔ. 410/1995. Ειδικότερα δεν βρίσκουν έρεισμα ούτε στην παρ. 1 περ. δ του άρθρου αυτού, καθόσον η πραγματοποίηση εκδρομής, δεν μπορεί να θεωρηθεί, ούτε αποδεικνύεται από τα επισυναπτόμενα δικαιολογητικά, ότι εμπίπτει στην εφαρμογή κάποιου κοινωνικού προγράμματος που εκπόνησε ο Δήμος κατόπιν σχετικής μελέτης (με την οποία να ορίζονται οι στόχοι τον προγράμματος, τα συγκεκριμένα κοινωνικά κ.λ.π. ενδιαφέροντα και συμφέροντα των δημοτών που προάγει, τα κριτήρια επιλογής των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα κ.λ.π.).


Περαιτέρω οι δαπάνες για την ψυχαγωγία των δημοτών δεν εμπίπτουν στις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 218 του Δ.Κ.Κ. όπως αυτή τροποποιήθηκε, εφόσον πρόκειται για εκδήλωση που δεν σχετίζεται με την εδαφική περιφέρεια του δήμου.


Αλλά και αν ακόμη η δαπάνη για την πραγματοποίηση της εκδρομής ήταν νόμιμη δεν έγινε τακτικός διαγωνισμός αλλά απευθείας ανάθεση στους δικαιούχους. Εξ άλλου η δαπάνη για την εκδρομή υπερβαίνει το από τις ειδικές περιστάσεις επιβαλλόμενο προσήκον μέτρο (πράξεις VI τμ. 43/2005, IV τμ. 30/05). Επί πλέον κατά την εξόφληση των χρηματικών ενταλμάτων υπάρχει άρνηση του ταμία και η πληρωμή έγινε με εντολή Δημάρχου.


Για όλους τους πιο πάνω λόγους η δαπάνη κρίνεται μη νόμιμη (Σχετ οι αρίθ. 103/2006, 71/2006 πράξεις του VII τμ. του Ελεγκτικού Συνεδρίου).




2. Με τα χρηματικά εντάλματα 521, 522, 523, 524, 320, 319, 317, 316, 321, 325, 322, 324, 323, 31, 32, 33, 795, 797, 796, 798, 799, 794, 793, 792, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 540, 535, 533, 539, 537, 534, 536, 538, 598, 16, 39, 386, 517, 518, 519, 520, 661, 666, 667, 668, 669, 670, 671, 672, 25, 388, 384, 376, 597, 596, 606, 605, 604, 603, 602, 382, 385, 383 και 387 οικονομικού έτους 2005 συνολικού ποσού 48.446,43 Ευρώ πληρώθηκαν δαπάνες για την προμήθεια καυσίμων. Οι δαπάνες ελέγχονται ως μη νόμιμες διότι:


Με την 1450/550/1982 (ΦΕΚ 93 Β) απόφαση του Υπουργού Προεδρίας Κυβερνήσεως με θέμα «Καθορισμός καταναλώσεως καυσίμων και λιπαντικών των κρατικών αυτοκινήτων Ν.Π.Δ.Δ.. Οργανισμών κ.λ.π.» καθορίστηκε στην παρ. 1 από 1/1/1982 η επιτρεπόμενη κατανάλωση καυσίμων σε λίτρα ανάλογα με τους φορολογήσιμους ίππους του κάθε οχήματος και για κάθε 1.200 χιλιόμετρα περίπου διαδρομής μηνιαίως, στην δε παρ. 3α της απόφασης ορίζεται ότι οι παραπάνω ποσότητες καυσίμων αυξάνονται για οχήματα φορτηγά όλων των Υπηρεσιών Ν.Π.Δ.Δ. & Ο.Τ.Α. κατά 50%.


Περαιτέρω με την αριθ. 543/5634/31-1-2000 (Φ.Ε.Κ.. 376 Β) Κοινή Απόφαση Υφυπ. Εσωτερικών Δημ. Αποκέντρωσης - Οικονομικών αρθρ. 10 παρ. 2 οι ποσότητες που καθορίζονται με την παρ. 1 της παραπάνω απόφασης μειώνονται κατά 10%.


Στην προκειμένη περίπτωση στα δικαιολογητικά των χρηματικών ενταλμάτων δεν επισυνάπτονται καταστάσεις με την ιπποδύναμη του κάθε αυτοκινήτου και τα διανυθέντα χιλιόμετρα για κάθε μήνα ώστε να ελεγχθεί αν η κατανάλωση των καυσίμων είναι εντός των ορίων που ορίζει η προαναφερόμενη απόφαση του υπουργού Προεδρίας 1450/550/1982 (ΦΕΚ 93 Β) σε συνδυασμό με την απόφαση ΥΠΕΣΔΑΑ οικ 543/5634/31-1-2000 (ΦΕΚ 376 Β).


Επίσης δεν προκύπτει αν υπάρχει και τηρείται, επαρκώς βιβλίο κίνησης οχημάτων αρμοδίως υπογεγραμμένο.




3. Με τα χρηματικά εντάλματα 66, 498, 468, 195, 338, 126, 601, 247, 57, 58 και 698/05 συνολικού ποσού 15.975,28 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη κινητής τηλεφωνίας στην cosmote.


Η δαπάνη ελέγχεται ως μη νόμιμη για τους παρακάτω λόγους: Σύμφωνα με τη γενική αρχή του δημοσιονομικού δικαίου, για τη διενέργεια οποιασδήποτε δαπάνης του δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ. συμπεριλαμβανομένων και των Ο.Τ.Α., πέραν της υπάρξεως πιστώσεως στον εγκεκριμένο προϋπολογισμό της υπηρεσίας απαιτείται να προβλέπεται αυτή από ρητή διάταξη νόμου ή να εξυπηρετεί τις λειτουργικές ανάγκες του δημοσίου, Ο.ΤΑ. ή του Ν.Π.Δ.Δ. ή να συντελεί στην εκπλήρωση των σκοπών αυτού.


Η δυνατότητα για χρήση κινητής τηλεφωνίας δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου ούτε αποδεικνύεται ότι οι λειτουργικές ανάγκες του Δήμου δεν δύναται να εξυπηρετηθούν από το δίκτυο της σταθερής τηλεφωνίας.


Ενόψει των ανωτέρω οι εντελλόμενες δαπάνες είναι μη νόμιμες (σχετ. οι 71, 102/95, 26/96, 55/99, 92/01, 7/02, 55/02, 3/2003 κ.λ.π. πράξεις του IV τμ του Ε.Σ.).




4. Με τα χρηματικά εντάλματα 214, 555 και 696/05 πληρώθηκε δαπάνη συνολικού ποσού 58.589,00 Ευρώ στη ΔΕΤΑL για εργασίες αποχιονισμού δρόμων.


Επίσης στη ΔΕΤΑΛ πληρώθηκαν oι παρακάτω δαπάνες:


Με τα χρηματικά εντάλματα 727, 742, 771 και 772/05 πληρώθηκε δαπάνη συνολικού ποσού 85.136,94 Ευρώ για εργασίες καθαρισμού αγροτικών δρόμων σε όλα τα Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου Λαχανά.


Με τα χρηματικά εντάλματα 215, 216, 472 και 556/05 πληρώθηκε δαπάνη συνολικού ποσού 82.000,00 Ευρώ για εργασίες καθαρισμού αρδευτικών αυλάκων.


Με τα χρηματικά εντάλματα 36 και 37/05 πληρώθηκε δαπάνη συνολικού ποσού 55.407,18 Ευρώ για εργασίες καθαρισμού οδών.


Οι παραπάνω δαπάνες κρίνονται ως μη νόμιμες σύμφωνα με τα παρακάτω:


Από τη διάταξη της παρ. 4...του άρθρου 291 του Π.Δ. 410/95 (ΦΕΚ 231/95) όπως τροποποιήθηκε από την παρ. 12 του άρθρ.. 19 του Ν.3242/04 (ΦΕΚ 102/04) ορίζεται ότι με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου επιτρέπεται η σύναψη σύμβασης με την οποία δήμος η κοινότητα αναθέτει σε επιχείρηση οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης την εκτέλεση έργου, εργασίας ή μεταφοράς ή τη διενέργεια προμήθειας, αν ο προϋπολογισμός καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει το ποσό των 45.000 Ευρώ (χωρίς ΦΠΑ).


Στην προκειμένη περίπτωση για την ανάθεση όλων των παραπάνω κατά περίπτωση ομοειδών εργασιών δεν έγινε τακτικός διαγωνισμός, αν και το ποσό των δαπανών κατά περίπτωση υπερβαίνει εκείνο που δικαιολογεί την απευθείας ανάθεση.


Πέραν τούτου σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις υπάρχουν βεβαιώσεις καλής εκτέλεσης και παραλαβής των εργασιών από 1 δημοτικό σύμβουλο (Ι. Ξενιτόπουλο) και όχι από την αρμόδια επιτροπή 2 υπαλλήλων τον δήμου και ενός δημοτικού συμβούλου (παρ. 1 άρθρο 67 Π.Δ. 28/89).




5. Με τα χρηματικά εντάλματα 138, 280 και 553 οικονομικού έτους 2005 συνολικού ποσού 5.763,13 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη αγοράς εορταστικών καρτών και φακέλων. Η δαπάνη κρίνεται μη νόμιμη καθόσον δεν προβλέπεται από διάταξη νόμου, δεν εξυπηρετεί λειτουργικές ανάγκες του δήμου, ούτε συντελεί στην εκπλήρωση των σκοπών όπως αυτοί ορίζονται στο άρθ. 24 παρ. 1 του Π.Δ. 410/95. Επιπλέον το ποσό της δαπάνης υπερβαίνει το προσήκον μέτρο. (σχετ. πράξη VII τμ. του Ε.Σ. 65, 149, 152, 199 και 293/06 και 26, 182/2007).




6. Με το χρηματικό ένταλμα 675/05 ποσού 6.528,00 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στο Γραφείο Τελετών Μπάμπουλα Ο.Ε. για έξοδα κηδείας του δημάρχου. Με το χρηματικό ένταλμα 676/05 ποσού 4.915,90 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στους Αφοί Βαγγέλη & ΣΙΑ για είδη ζαχαροπλαστείου. Με το χρηματικό ένταλμα 732/05 ποσού 5.510,09 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στον Ζλάκιο ΙΙολυμέρη & ΣΙΑ ΟΕ για προμήθεια μαρμάρων για τον τάφο. Με το χρηματικό ένταλμα 702/05 ποσού 952,00 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στον Στυλιαλίδη Δημ. Επαμεινώνδα για φωτογραφική κάλυψη της κηδείας του Δημάρχου. Με το χρηματικό ένταλμα 682/05 ποσού 1.138,50 Εύρώ πληρώθηκε δαπάνη στον Ανθιμο Ιωάννη για ενοικίαση και τοποθέτηση τεντών κατά την ημέρα της κηδείας. Συνολικό ποσό δαπάνης 19.028,49 Ευρώ.


Επίσης με το χρηματικό ένταλμα 744/05 ποσού, 9.999,99 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στο Σαλπιγκίδη Αιμίλιο για παράθεση γεύματος μνημοσύνου. Και με το χρηματικό ένταλμα 819/05 ποσού 377,68 Ευρώ πληρώθηκε δαπάνη στον Αμπλέ Ηλία για είδη ζαχεροπλαστικής για το μνημόσυνο.


Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 175 του Π.Δ.. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α) ορίζεται ότι: ‘Η κηδεία δημάρχων και προέδρων κοινοτήτων μπορεί να γίνεται με δημοτική ή κοινοτική δαπάνη. Το ανώτατο όριο της δαπάνης αυτής καθορίζεται με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου στην αρχή κάθε έτους ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα στους οργανισμούς και εγγράφεται στον προϋπολογισμό του έτους αυτού.


Κατά την έννοια της ανωτέρω διάταξης, οι Δήμοι, ως ελάχιστη ένδειξη τιμής προς τους δημάρχους για την προσφορά τους στα κοινά δύνανται να διαθέτουν πιστώσεις για την κάλυψη των εξόδων κηδείας τους δημοσία δαπάνη.


Στην προκειμένη περίπτωση από τα δικαιολογητικά των χρηματικών ενταλμάτων προκύπτει ότι με την αριθ. 135/2005 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου εγκρίθηκε πίστωση 30.000,00 Ευρώ για έγκριση δαπανών για την τέλεση της κηδείας του Δημάρχου, τη δημιουργία τάφου και την τέλεση των μνημόσυνων του Δημάρχου έως και τρία. χρόνια.


Κατά συνέπεια οι ανωτέρω δαπάνες δεν είναι νόμιμες διότι δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της διατάξεως της παρ. 4 του άρθρου 175 του Π.Δ. 410/1995, στην οποία αναφέρεται ότι μόνο τα έξοδα κηδείας δύνανται να καλυφθούν δημοσία δαπάνη και όχι και τα έξοδα δεξιώσεων, τάφων, μνημόσυνων κλπ. που έπονται της κηδείας.


Περαιτέρω δεν καθορίσθηκε με απόφαση του Δ.Σ. στην αρχή του έτους το ανώτατο όριο της δαπάνης για την κηδεία, όπως από το Π.Δ. 410/1995 ορίζεται.






Η ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ


ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΥ




7. Γενικές Παρατηρήσεις


Εκτός από τις παρατηρήσεις που αναφέρονται αναλυτικά για κάθε έτος παρατηρήθηκε ότι:


Σε όλα τα έτη τα χρηματικά εντάλματα είναι υπογεγραμμένα μόνο από το Δήμαρχο και όχι και από τον προϊστάμενο οικονομικών υπηρεσιών, όπως προβλέπεται από το άρθρο 23 του Βασιλικού Διατάγματος της 17 Μαΐου/15 Ιουνίου 1959, από την περ. ζ της παραγράφου 4 του άρθρου 15 Ν. 3146/03 και άρθρου 86 παράγραφος 1 περ. ε Ν.3463/06.


Παρατηρήθηκε ότι έγιναν κατατμήσεις δαπανών και απευθείας αναθέσεις, ενώ έπρεπε να γίνουν κατόπιν διενέργειας πρόχειρου η τακτικού διαγωνισμού.


Οι περισσότερες αποφάσεις του Δ.Σ. πληρωμής δαπανών είναι ασαφείς, γενικές και αόριστες.


Το Δημοτικό Συμβούλιο και η Δημαρχιακή Επιτροπή ενέκριναν όλες τις δαπάνες


Οι κρατήσεις αποδόθηκαν εμπρόθεσμα.


Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι οι υπάλληλοι του Δήμου ήταν συνεργάσιμοι και έθεσαν στη διάθεσή μας όλα τα στοιχεία που ζητήθηκαν.

Η ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ


Ελένη Καρανάσιου

Εάν επιθυμείτε να δείτε την έκθεση στην αυθεντική της μορφής πηγαίνετε εδώ